ارزیابی اثر فضایی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای عضو منا

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از عوامل کلیدی در تسریع رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای مختلف به شمار می‌رود. این نوع سرمایه‌گذاری با انتقال فناوری، بهبود زیرساخت‌های دیجیتال و ارتقای مهارت نیروی کار محلی، به شکل‌گیری اکوسیستم‌های دیجیتال پیشرفته کمک می‌کند. در دنیای امروز که رقابت برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حال افزایش است، کشورها به دنبال ارائه سیاست‌ها و مشوق‌هایی هستند که بتوانند سرمایه‌گذاران خارجی را به بخش‌های کلیدی اقتصاد دیجیتال، مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات، جذب کنند؛ بنابراین این مطالعه به دنبال ارزیابی فضایی تاثیر سرمایه‌گذاری خارجی، تعمیق مالی، درجه باز بودن، اندازه دولت و رشد اقتصادی بر توسعه اقتصاد دیجیتال در بین کشورهای عضو منا و در دوره زمانی 2023-2000 است؛ که برای بررسی آزمون‌های آماری از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم‌یافته با کاربرد ضرایب دومرحله‌ای آرلانو- باور/ بوندل– باند استفاده خواهد شد. نتایج به‌دست‌آمده موید آن است که وقفه اول متغیر وابسته با ضریب 0.83 دارای تاثیر مثبت بر توسعه اقتصاد دیجیتال است. یعنی توسعه اقتصاد دیجیتال این دوره به رشد توسعه اقتصاد دیجیتال سال گذشته بستگی دارد، وقفه اول فضایی نیز مثبت و معنادار 0.005 است که نشان می دهد وابستگی فضایی مثبتی بین کشورهای عضو منا وجود دارد یعنی چنانچه توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور موردنظر افزایش یابد، بر توسعه اقتصاد دیجیتال کشور‌های مجاور نیز اثر مثبت دارد و باعث می‌شود که توسعه اقتصاد دیجیتال به مناطق هم‌جوار سرریز شود. همچنین طبق نظریه انتقال فناوری، سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند فناوری‌های پیشرفته را به کشور میزبان منتقل کند. که با ضریب 0.07 منجر به افزایش توسعه اقتصاد دیجیتال در منطقه می‌شود، متغیرهای تعمیق مالی، رشد اقتصادی، اندازه دولت و درجه باز بودن اقتصاد نیز اثر مثبت و مستقیمی بر توسعه اقتصاد دیجیتال دارند. که کمترین ضریب برآوردی را رشد اقتصاد و بیشترین ضریب را درجه باز بودن اقتصاد به خود اختصاص داده‌اند.

evaluating the spatial effect of foreign direct investment on digital economy development in mena countries

foreign direct investment (fdi) is a key factor in accelerating the growth and development of the digital economy across various countries. by facilitating technology transfer, improving digital infrastructure, and enhancing local workforce skills, fdi contributes to the formation of advanced digital ecosystems. in today’s competitive environment, where countries are striving to attract fdi, they are implementing policies and incentives to draw foreign investors into critical sectors of the digital economy, such as information and communication technology. this study aims to evaluate the spatial impact of fdi, financial deepening, trade openness, government size, and economic growth on digital economy development in mena countries from 2000 to 2023. to conduct statistical tests, we employ the dynamic spatial panel model using the generalized method of moments (gmm) with the two-step arellano-bover/blundell-bond estimator. the results indicate that the first lag of the dependent variable has a positive effect (0.83) on digital economy development, meaning that the digital economy’s growth in the current period is dependent on its development in the previous year. the first spatial lag is also positive and significant (0.005), demonstrating a positive spatial dependence among mena countries. this suggests that an increase in digital economy development in one country positively affects neighboring countries, leading to spillover effects. furthermore, according to technology transfer theory, fdi can introduce advanced technologies to the host country, which contributes to digital economy development in the region with a coefficient of 0.07. additionally, financial deepening, economic growth, government size, and trade openness all have a positive and direct impact on digital economy development, with economic growth having the smallest estimated coefficient and trade openness having the largest.