شبیه‌سازی اثر تغییر نرخ مالیات بر ارزش ‌افزوده بر بخش‌های اقتصاد ایران با الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه orani-g-ir

از مهم‌ترین ابزارهای سیاست مالی دولت مالیات است که نقش بسیار مهمی در رشد اقتصادی، تثبیت قیمت‌ها و همچنین توسعه عدالت اجتماعی ایفا می‌کند. قانون مالیات بر ارزش افزوده، جایگزین مناسبی برای بسیاری از عوارض و مالیات‌های غیرمستقیمی است که آثار اختلالی گسترده‌ای در بخش‌های اقتصادی دارد. ازاین‌رو مالیات بر ارزش افزوده با قابلیت برطرف کردن نارسایی‌های نظام مالیاتی می‌تواند منبع درآمد مطمئنی برای دولت باشد. نظام مالیاتی ایران پس از اجرای قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده در سال 1387 و تصویب قانون دائمی 1400 با چالش‌های قانونی و اجرایی مواجه بوده است. در این پژوهش شبیه‌سازی اثر افزایش شوک در نرخ مالیات بر ارزش افزوده با اعمال 3 سناریوی مختلف (شامل 12، 15 و 20 درصدی) بر بخش‌های اقتصاد ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی. قابل محاسبه بر اساس مدل orani-g-iran و جدول داده- ستانده مربوط به سال 1395 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که اثر افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده باعث افزایش تورم، سرمایه‌گذاری و کاهش تولید ناخالص داخلی و مصرف می‌شود. 

simulation of the impact of value-added tax rate changes on iran’s economic sectors using the orani-g-ir computable general equilibrium model

taxation is one of the primary fiscal policy tools available to the government, playing a crucial role in economic growth, price stability, and promoting social equity. the value-added tax (vat) law serves as an effective alternative to many indirect taxes and fees that cause significant distortions across economic sectors. vat, by addressing shortcomings in the tax system, can provide a reliable income source for the government. since the introduction of a pilot vat law in 2008 and the enactment of a permanent law in 2021, iran’s tax system has faced various legal and operational challenges. this study simulates the effects of vat rate increase shocks across three scenarios (12%, 15%, and 20%) on iran’s economic sectors using a computable general equilibrium (cge) model based on the orani-g-iran model and a 2016 input-output table. the results indicate that higher vat rates lead to increased inflation and investment while reducing gdp and consumption.