تاثیر نامتقارن شاخص‌های جهانی ریسک ژئوپلیتیک و نااطمینانی اقتصادی بر رانت نفت در ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربی تاثیر نامتقارن شاخص‌های جهانی ریسک ژئوپلیتیک (gpr) و نااطمینانی اقتصادی (eu) بر رانت نفت در ایران با بهره‌گیری از داده‌های فصلی دوره زمانی 1993:1-2021:1 است. به این منظور از شاخص جهانی gpr ارائه‌شده توسط کالدارا و یاکوویلو (2018) که مبتنی بر پوشش روزنامه‌ای تنش‌های ژئوپلیتیکی است و شاخص جهانی eu ارائه‌شده توسط اهیر و همکاران (2018) که مبتنی بر فراوانی واژه نااطمینانی (و انواع آن) در گزارش‌های کشوری واحد اطلاعات اکونومیست است، استفاده شده است. متغیرهای میزان تولید نفت و شاخص جهانی فعالیت واقعی اقتصادی نیز به‌عنوان متغیرهای کنترل وارد مدل شده‌اند. نتایج آزمون هم‌انباشتگی کرانه‌های تعمیم‌یافته سام و همکاران (2019)، وجود رابطه تعادلی بلندمدت نامتقارن قوی بین متغیرهای مدل را تایید می‌کند. نتایج برآورد مدل به روش خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی غیرخطی (nardl) نشان می‌دهد که در بلندمدت و کوتاه‌مدت تاثیر شوک‌های مثبت gpr بر سهم رانت نفت از gdp، مثبت و معنادار و این اثرگذاری برای شوک‌های منفی gpr، منفی و معنادار است. همچنین، میزان اثرگذاری شوک‌های مثبت gpr بر سهم رانت نفت از gdp، بزرگ‌تر از میزان اثرگذاری شوک‌های منفی gpr است (تایید اثر نامتقارن gpr). در مورد شاخص جهانی نااطمینانی اقتصادی نیز نتایج برآورد نشان می‌دهد که شوک‌های مثبت eu، در بلندمدت و کوتاه‌مدت تاثیر منفی و معنادار و شوک‌های منفی eu، در بلندمدت اثر بی‌معنا و در کوتاه‌مدت اثر مثبت و معنادار بر سهم رانت نفت از gdp داشته است (تایید اثر نامتقارن eu). بر اساس سایر نتایج، افزایش میزان تولید نفت و شاخص جهانی فعالیت واقعی اقتصادی مطابق انتظار تئوریکی اثر مثبت و معنادار بر سهم رانت نفت از gdp داشته‌اند.

the asymmetric effect of global indicators of geopolitical risk and economic uncertainty on the oil rent in iran

the main purpose of this research is to experimentally investigate the asymmetric effect of global indicators of geopolitical risk (gpr) and economic uncertainty (eu) on the oil rent in iran using seasonal data of the period 1993:1-2021:1. for this purpose, the global gpr index provided by caldara & iacoviello (2018) which is based on newspaper coverage of geopolitical tensions and the global eu index provided by ahir et al. (2018) which is based on the frequency of the word uncertainty (and its types) in the country reports of the economist intelligence unit has been used. the variables of the oil production and the global index of real economic activity are also included in the model as control variables. the results of sam et al.’s (2019) augmented bounds cointegration test confirm the existence of a strong asymmetric long-term equilibrium relationship between model variables. the results of the estimation of the model using non-linear autoregressive distributed lag (nardl) show that in the long and short term, the effect of positive gpr shocks on the share of oil rent in gdp is positive and significant, and this effect is negative and significant for negative gpr shocks. also, the effect of positive gpr shocks on the share of oil rent in gdp is greater than the effect of negative gpr shocks (confirming the asymmetric effect of gpr). regarding the global index of economic uncertainty, the estimation results show that positive eu shocks have a negative and significant effect in the long and short term, and negative eu shocks have a insignificant effect in the long term and a positive and significant effect in the short term on the share of oil rent in gdp (confirming the asymmetric effect of eu). based on the other results, the increase in oil production and the global index of real economic activity have a positive and significant effect on the share of oil rent in gdp, according to theoretical expectations.