بررسی وجود حباب عقلایی در بازار ارز ایران با تاکید بر متغیرهای بنیادی نرخ ارز

هر متغیر اقتصادی و مالی دارای یک‌سری متغیرهای بنیادی است که تاثیر بسزایی در قیمت آن دارند؛ محققان در حقیقت انحرافات قیمتی صورت گرفته در دارایی‌های مالی که خارج از رفتار متغیرهای بنیادی باشد را به عنوان حباب قیمت‌گذاری تلقی می‌کنند. پژوهش حاضر در همین راستا و با در نظر گرفتن دو متغیر بنیادی مهم نرخ ارز، تورم و رشد نقدینگی به بررسی حباب قیمتی در نرخ ارز در اقتصاد ایران پرداخته است؛ لذا از آزمون دیکی فولر تعمیم‌یافته مبتنی بر الگوی چرخشی مارکوف و داده‌های فصلی اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1400-1369 بهره جسته است. در این مطالعه بدین منظور ابتدا آزمون دیکی فولر تعمیم‌یافته در قالب الگوی چرخشی مارکوف برای متغیر نرخ ارز مورد استفاده قرار گرفت و سپس بر اساس روش مونت کارلو، ضرایب تخمینی و آماره t برای بررسی مانایی یا حباب قیمتی در نرخ ارز مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که احتمال حباب قیمتی در رژیم پرنوسان نرخ ارز وجود دارد؛ لذا برای اطمینان از این موضوع متغیرهای بنیادی نرخ ارز نیز در قالب الگوی چرخشی مارکوف تصریح شدند تا مشخص شود، نوسانات و جهش‌های مشاهده شده در نرخ ارز به دلیل حباب قیمتی در نرخ ارز یا به علت واکنش طبیعی به تغییرات تورم و رشد نقدینگی است. بررسی این موضوع نیز نشان داد در بیشتر فصل‌هایی که نرخ ارز با جهش همراه بوده، تورم و نقدینگی با افزایش شدیدی نسبت به فصل‌های دیگر همراه بوده است؛ لذا به جز چند فصل، در بیشتر فصل‌های مورد بررسی شواهدی از حباب قیمتی در نرخ ارز مشاهده نشد.

investigating the existence of a rational bubble in the iranian currency market with an emphasis on the fundamental variables of the exchange rate

every economic and financial variable has a series of fundamental variables that have a significant impact on its price. in fact, researchers consider price deviations in financial assets as pricing bubbles. in this regard, the present research has investigated the price bubble in the exchange rate in iran’s economy by considering two important fundamental variables of the exchange rate, i.e. inflation and liquidity growth. therefore, the generalized dickey-fuller test based on the markov rotation model and seasonal data of the iranian economy has been used during the period of 1990-2021. for this purpose, first, the generalized dickey-fuller test was specified in the form of a markov switching model for the exchange rate, and then, based on the monte carlo method, estimated coefficients and t-statistics were used to investigate the stationary or price bubble in the exchange rate. the results showed that there is a possibility of a price bubble in the regime of fluctuating exchange rates. therefore, in order to ensure this issue, the fundamental variables of the exchange rate were specified in the form of a markov switching model in order to determine whether the fluctuations and jumps observed in the exchange rate are due to a price bubble in the exchange rate or due to a natural reaction to changes in inflation and liquidity growth.