تحلیل عملکرد ردیابی و خطای ردیابی صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس تهران

از زمان معرفی صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (etf) در دو دهه و نیم پیش تاکنون، شاهد رشد قابل‌توجهی در این نوع از صندوق‎ها بوده‎ایم و به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرفعال در بین سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی و حرفه‌ای نیز تبدیل شده‌ است. بااین‌حال، توانایی ردیابی آن‌ها کماکان مورد سؤال قرار می‎گیرد. این پژوهش در بورس تهران به تحلیل عملکرد ردیابی etfها یعنی اینکه چگونه صندوق‎ها می‌توانند الگوی (شاخص) خود را تکرار کنند و همچنین خطای ردیابی آن‌ها پرداخته است. عملکرد ردیابی با مدل‎های capm و شاخصی مورد بررسی قرار گرفته و همچنین جهت تجزیه و تحلیل وجود یا عدم وجود رابطهٔ کوتاه‌مدت از روش یوهانسن (1988) استفاده شده است. همچنین در این پژوهش، خطای ردیابی از طریق عوامل مؤثری همچون نوسانات بازدهی، نقدشوندگی، و اسپرد قیمتی صندوق‎ها تحلیل شده است. داده‎های مورداستفادهٔ پژوهش با فراوانی روزانه بین سال‎های 1392 الی 1401 استخراج شد. نتایج به‌دست‌آمده بیانگر آن است که از منظر عملکرد ردیابی، فقط دو صندوق دارای آلفای مثبت و معناداری بودند و برخی از این صندوق‎ها نیز با توجه به بتای بالای آن‌ها، ریسکی‎تر از بازار رفتار کردند. نتایج آزمون مدل شاخصی نیز نشان داد که رابطهٔ بین etf‎ها و شاخص کل در بلندمدت دارای تعادل است. همچنین، نتایج به‌دست‌آمده از یوهانسن رابطهٔ کوتاه‎مدت بین بازدهی صندوق‎ها و شاخص الگو را نشان می‎دهد و با توجه به ضریب تعدیل منفی‏ در تمام صندوق‎ها، خطای etf به‌شدت تفاوت‎های قیمت را تصحیح کرده است. نهایتاً نتایج آزمون عوامل مؤثر بر خطای ردیابی نشان داد که عوامل مؤثر منتخب در برخی از صندوق‎ها معنادار و در سایر صندوق‎ها دارای عدم معناداری بودند.

analysis of tracking performance and tracking error in the exchange-traded fund in tehran stock exchange

this research in tehran stock exchange has analyzed the tracking performance of etfs, i.e. how funds can repeat their pattern (index) and also their tracking error. tracking performance with capm and index models, as well as the analysis of the presence or absence of balance of funds in the long term with the method of johansen (1988) have been investigated. tracking error has been analyzed through effective factors such as yield fluctuations, liquidity and price spread of funds. the data used in the research were extracted with daily frequency between the years 2013 and 2022. the obtained results indicate that from the point of view of tracking performance, only two funds had positive and significant alpha and some of these funds also behaved riskier than the market due to their high beta. the results of the convergence test also showed that the relationship between etfs and the total index has an imbalance in the long term. finally, the results of the effective factors on the tracking error showed that the selected effective factors were significant in some funds and non-significant in some funds.