تخمین مقدار و تعیین همبسته‌های نرخ تسهیلات؛ مطالعهٔ موردی: بنگاه‌های فهرست‌شدهٔ ایران

نااطمینانی از شرایط آتی و اطلاعات نامتقارن میان بانک و بنگاه، اعطای تسهیلات را با ریسک همراه می‌کند. نرخ تسهیلات بانکی را می‌توان متأثر از سه نوع ریسک اعتباری بنگاه متقاضی، فعالیت بانک اعتباردهنده، و محیط اقتصاد کلان دانست. در این پژوهش، با استفاده از داده‌های 260 بنگاه‌ بورسی و 34 بانک، نرخ تسهیلات را تخمین زده و همبسته‌های آن را یافته‌ایم. نتایج نشان می‌دهد طی سال‌های 1386 تا 1397 از بین متغیرهای نمایندهٔ ریسک اعتباری بنگاه نسبت‌های سرمایهٔ در گردش، سود خالص، و دارایی غیرجاری با نرخ سود تسهیلات همبستگی منفی و معنادار و نسبت بدهی همبستگی مثبت و معنادار دارند. از بین متغیرهای مربوط به ریسک فعالیت بانک، شاخص‌های سلامت بی‌معنی‌اند و تنها نسبت هزینه‌های اداری همبستهٔ مثبت نرخ سود است. عوامل ارتباطی میان بانک و بنگاه که موجب تخفیف عدم تقارن اطلاعاتی و یا افزایش قدرت مدیریت بانک در بنگاه هستند نیز با نرخ سود تسهیلات همبستگی منفی دارند؛ در مقابل، افزایش درصد مالکیت حق رأی بانک در بنگاه با کاهش نرخ سود تسهیلات همراه است. نتایج مدل حاکی از وجود همبستگی قوی میان نرخ سود تسهیلات و نرخ مصوب شورای پول و اعتبار است. این امر می‌تواند شفافیت روابط مالی بانک و بنگاه را مخدوش کند.

Estimating Loan Rate: A Case Study of Iranian Listed Companies

Asymmetric information and uncertain macrosituation make loaning risky and affect loan conditions, including loan rates. Due to limitations in data availability, there is little information about rates in Iran. We try to estimate loan rates based on the information of observable and potentially correlated risk factors. Three types of risks affect the bankfirm relationship: the firm #39;s credit risk, the bank #39;s operational risk, and the macroeconomic environment risk. In this study, using data from 260 listed companies and 34 banks, we have estimated the facility rate and found its correlations. Based on Iranian listed companies #39; financial and ownership data from 2007 to 2018, we drive our results using a novel idea of connecting firms #39; total financial cost with the risk factors connected to each loan. We show that the firm #39;s credit risk variables, working capital ratio, net profit ratio, and fixed assets ratio, are negatively correlated with the loan rate, and debt ratio is positively correlated with the rate. The communication factors between the bank and the firm, which reduce the information asymmetry or increase the management power of the bank in the firm, also have a negative correlation with the facility #39;s interest rate. In contrast, a lower loan rate accompanies higher banks #39; voting rights in the firm, which is aligned with connected lending observation in Iran. Administration cost is positively correlated among the factors related to the bank #39;s risk. However, our results show a very high correlation between loan rates and the rate approved by the Monetary and Credit Council. It can undermine the transparency of the bankfirm financial relationship.