بررسی همگرایی شاخص قیمت‌ها در استان‌های ایران با تاکید بر روش تحلیل خوشه‌ای

در این پژوهش فرضیه همگرایی شاخص قیمت مصرف کننده استان های کشور با استفاده از دو روش تحلیل خوشه ای و ریشه واحد پانلی طی دوره زمانی 1382 تا 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی این مسئله از چند منظر اهمیت دارد. نخست، تحلیل امکان همگرایی شاخص قیمت مصرف کننده استان های مختلف به نوعی تحلیل امکان همگرایی شاخص هزینه زندگی استان های کشور است. دوم، رد شدن فرضیه همگرایی، می تواند دلالت بر وجود برخی مشکلات ساختاری در بازارهای کشور و یا تفاوت های قابل توجه سطح توسعه یافتگی استان ها داشته باشد. سوم، بحث همگرایی شاخص قیمت استان ها می تواند به عنوان یکی از مولفه های طرح جامع توازن منطقه ای و کاهش نابرابری های منطقه ای مورد مطالعه قرار گیرد. نتایج روش خوشه ای، فرضیه همگرایی شاخص های قیمت میان استان ها را به طورکلی رد می نماید. بااین وجود، سه خوشه همگرا میان استان ها وجود دارد. 19 استان در خوشه اول، 3 استان در خوشه دوم، 4 استان در خوشه سوم قرار داشته و استان تهران نیز، یک خوشه غیرهمگرا را تشکیل می دهد. نتایج روش آزمون ریشه واحد پانلی نیز، یافته های روش خوشه ای دال بر عدم همگرایی شاخص های قیمت استان های کشور را تایید می نماید. براساس نتایج به دست آمده در این روش، واگرایی قیمت ها در اکثر موارد به مولفه مشترک قیمت ها مربوط می باشد. لذا سیاست های دولت نقش پررنگ تری در مقایسه با شوک های محلی در واگرایی قیمت ها ایفا می نماید. همچنین، نتایج نشان می دهد که نیمه عمر همگرایی تقریباً 17 ماه می باشد.