تحلیل تاثیر توسعه یافتگی بر امنیت مناطق مرزی استان آذربایجان غربی

مرزهای سیاسی طولانی، هم‌جواری با واحدهای متعدد سیاسی مستقل و نزدیکی به کانون‌های فرصت و تنش بین‌المللی از مشخصه‌های بارز مرزهای استان آذربایجان‌غربی است که دو مولفه توسعه و امنیت، متاثر از چنین موقعیت و فضا هستند. بروز نابسامانی در فضای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی مرزهای استان آذربایجان‌غربی با (967) کیلومتر طول مرزی از جمله قاچاق، ناامنی‌های ناشی از فعالیت جریان‌های قومی و ترددهای غیرمجاز، دولت و نهادهای نظامی و انتظامی را وادار به اتخاذ تدابیر کنترلی همانند اجرای طرح انسداد مرزی در مرزهای این استان از سال (1386) می‌کند؛ هرچند به‌واسطه عدم همراهی و همگامی برنامه‌های توسعه‌ای در جوامع مرزی، تحقق تمام اهداف پیش‌بینی‌شده در طرح انسداد مرزی را مشکل کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل رابطه توسعه‌یافتگی مناطق و جوامع مرزی استان آذربایجان‌غربی با پایداری امنیت و روش آن توصیفی و تحلیلی است. مولفه‌ها و شاخص‌های توسعه از گستردگی بالایی برخوردار هستند؛ اما به دلیل محدودیت در دسترسی به داده‌های رسمی و کمّی، صرفاً روی شاخص‌های فیزیکی، اجتماعی و فضایی دارای داده رسمی بسنده شد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان (2135) روستای واقع در (9) شهرستان مرزی استان آذربایجان‌غربی و روش نمونه‌گیری شامل روش طبقه‌بندی‌شده و نمونه‌گیری تصادفی است. سکونتگاه‌های (4) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به‌واسطه هم‌جواری با دو کانون سیاسی ترکیه و عراق به‌عنوان نمونه تعیین شدند که این (4) شهرستان مرزی دارای (1259) سکونتگاه روستایی بودند. (963) روستا از مجموع (1259) نقطه روستایی، (4) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به‌عنوان نمونه نهایی انتخاب شدند. داده‌های اصلی پژوهش از آمارنامه‌های مربوط به سرشماری عمومی نفوس و مسکن دوره (1385 1390) و (1390 1395)، سرشماری کشاورزی (1393)، سالنامه آماری (1395) استان، نتایج تفصیلی خدمات روستایی (1390) به‌دست آمده است و همچنین داده‌های مربوط به شاخص‌های امنیت، از سپاه، نیروی انتظامی و مرزبانی اخذ شده است. بررسی مقدار f در سطح اطمینان (95) درصد بر روی ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی نشان می‌دهد که تفاوت معناداری به لحاظ سطح توسعه در داخل جامعه آماری وجود دارد؛ بنابراین با بررسی میزان ضریب بتا، نمی‌توان صرفاً با اتکا به ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی به امنیت دست‌یافت. به عبارتی، در جامعه موردمطالعه، اقدامات توسعه‌ای، تاثیر چندانی در تحقق امنیت پایدار و بلندمدت این مناطق نداشته است. باز کردن فضا و شرایط بیشتر برای مشارکت مستقیم جوامع مرزی و کشورهای هم‌جوار در کنار اقدامات توسعه‌ای دولت، بر اشتراک منافع بازیگران ذینفع خواهد افزود و این بازیگران (دولت، جوامع مرزی و کشورهای هم‌جوار) برای حفظ منافع خود، از هرگونه عامل ناقض و مخل امنیت دوری خواهند جست.

Analysis of the Impact of Development on the Security of the Border Areas of West Azerbaijan Province

Long political borders, proximity to several independent political units and proximity to international centers of opportunity and tension are prominent features of the borders of West Azerbaijan Province, which are affected by the two components of development and security of such a situation and space. This study examines the relationship between the development of border regions and communities of West Azerbaijan province with security stability. The research method is descriptive and analytical. The statistical population of the study is inhabitants of border villages and towns of the province and the sampling method is stratified sampling and random sampling. Examination of the F value at 95% confidence level on managerial, infrastructure and superstructure dimensions shows that there is a significant difference within the statistical population in terms of level of development. Also, by checking the Beta coefficient, security cannot be determined solely by relying on managerial, infrastructure and superstructure dimensions. In other words, development measures do not have much impact on achieving lasting and longterm security in the community under study. Opening up more space and conditions for direct participation of border communities and neighboring countries will be more effective alongside government development measures, adding to the interests of the stakeholders concerned and these actors (government, border communities and neighboring countries) will strive to maintain the interests.