بررسی زبان‌شناختی تشابه‌ها و تفاوت‌های صرفی و نحوی و لغوی گفت‌وگوهای پیامبران در سورۀ اعراف

با پژوهشی در قرآن کریم درمی‌یابیم که بیشترین آیاتِ مربوط به گفت‌وگو در سورۀ اعراف به‌کار رفته است. گاه گفت‌و‌گو میان پیامبران و قومشان، گاه میان خدای متعال و پیامبران و یا میان خدای متعال و بنی‌آدم و یا شیطان جاری است. در این مقاله تلاش شده است تا به بررسی زبان‌شناختی تفاوت‌ها و تشابه‌های صرفی و نحوی و لغوی آیات گفت‌وگو در سورۀ اعراف بپردازد؛ اما برای نتیجۀ بهتر، تنها آیات گفت‌وگوی پیامبران انتخاب شده است. نکتۀ مهم این است که راز تفاوت‌ و تشابه ساختار و اسلوب گفت‌وگوهای قرآنی چیست. مهم‌ترین تفاوت‌های به‌کاررفته در گفت‌وگوهای سورۀ اعراف در تفصیل جزئیات، تنوع افعال، تفاوت در استعمال حروف جر و عطف، تقدیم و تاخیر هستند. گاهی قسمتی از گفت‌وگو متناسب با سیاق جمله و هدف و غرض از آوردن آن گفت‌وگو مطرح می‌شود و قسمتی دیگر و در جایی دیگر به علت تناسب‌داشتن با غرضِ صاحب کلام از آوردن آن گفت‌وگو، آورده می‌شود. با توجه به مهم‌بودن معنی و مفهوم، اگر عبارت‌ها در معنی و مفهوم یکسان باشند، اختلاف الفاظ خللی به متن وارد نمی‌کند. در گفت‌وگوهای قرآنی آیه‌هایی هستند که ساختار زبان‌شناختی آنها به سبب آرایش واژگانی از یکدیگر متمایز می‌شوند. این تغییر در آرایش واژگانی به محیط واژگانی هر آیه مربوط می‌شود. در این مقاله با استفاده از شیوۀ استقرائی و توصیفی‌تحلیلی، این مهم بررسی شده است.