بررسی زبانشناختی قرائت واژه‌ی «غرفه» در آیه‌ی «الا من اغترف غرفه بیده»

درباره‌ی نحوه‌ی قرائت کلمه‌ی «غرفه» در آیه‌ی «فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنیّ‏ِ وَ مَن لَّمْ یَطْعَمْهُ فَاِنَّهُ مِنیّ‏ِ اِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَهَ بِیَدِهِ» (بقره:249) اختلاف وجود دارد. برخی آن را «غُرفه» خوانده‌اند و برخی «غَرفه». ابوعمرو معتقد است مقدار آبی که در دست است «غَرفه» و آب درون ظرف «غُرفه» نامیده می‌شود به همین سبب وی قرائت «غَرفه» را اختیار می‌نماید و کسایی به اسلوب زبانشناختی آیه اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر به جای فعل «اغترف» فعل «غَرَف» بود من «غَرفه» می‌خواندم. این موضوع نشان می‌دهد معانی واژگان و مباحث زبانشناختی در نحوه‌ی قرائت قراء اثر داشته است. پژوهش حاضر با واکاوی منابع لغوی، قرائی، تفسیری و روایی به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی معنای «غَرفه» و «غُرفه» پرداخته است. تحلیل منابع مذکور در بیان معنای این دو واژه، چگونگی ارتباط و تعامل لغت پژوهان و قاریان قرآن را نشان می‌دهد. لغت پژوهان ضمن بیان معنای این دو واژه اختلاف معنایی را که برای «غَرفه» و «غُرفه» ذکر شده است به یونس و فراء نسبت می‌دهند که یکی شاگرد ابوعمرو بصری و دیگری شاگرد کسایی است. بنابراین، این فرضیه تقویت می‌گردد که گاهی آراء لغت پژوهان متاثر از بیانات قاریان قرآن کریم است. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد دلیل علمی و مستدل برای تایید یکی از وجوه قرائی وجود ندارد و دلایلی که مستند وجوه قرائی دانسته شده، قابل نقد است. روایات و سیاق آیه تنها معنای «غرفه» را روشن می‌نماید که به معنای مقداری آب است که در کف یک دست قرار می‌گیرد و در آیه‌ی شریفه با توجه به این که «اغتراف» در برابر «شرب» قرار گرفته است، دلالت بر یک بار نوشیدن نیز دارد