بازنمایی شناختی «ضدارزش‌ها» در گفتمان قرآنی با محوریت طرحوارۀ حجمی

در حوزۀ شناختی، «طرحوارۀ حجمی» به عنوان پربسامدترین گونۀ طرحوارۀ تصویری با ویژگی‌هایی تجربی در ساختار «حفاظت»، «محدودیت»، «مهارشدگی» و «ثبات مکانی» شناخت مفاهیم انتزاعی را با سازمان‌دهی مکان‌مند فراهم می‌آورد. انگاره‌های حجمی با مقوله‌سازی عینی خاستگاه فکری و مراد جدی خالق متن را بازنمایی می‏کنند. در گفتمان قرآنی، نگرش شناختی و استعاری‌بنیاد به امور معنوی و به ویژه صفات ضدارزشی بیشتر با انگارۀ «ظرف-بودگی»، «درون و بیرون» و «اشغال بخشی از فضا» عینیت یافته است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی، شیوۀ مفهوم‌سازی صفات ضدارزشی در قرآن را با فرافکنی استعاری و تناظر نگاشت حوزۀ مبدا و مقصد در فضای هندسی واکاوی می‏کند و به این پرسش پاسخ می‏دهد که مکان‌مندی در این صفات به چه بسامدی از ظرافت‌های معنایی در چشم‌انداز الهی اشاره دارد؟ رهیافت‌های حاصل آنکه ضدارزش‏هایی مانند «تصاحب مال یتیم»، «شیطان‌گرایی»، «ترک انفاق»، «شک»، «کفر» و «نفاق» و ... در حجمی ناخوشایند همچون «غذای آتشین»، «مهلکه»، «بار سنگین» و «اسارت‌گاه» و «پوشش ضخیم» کالبدینه شده‏اند که هر یک با توجه به استلزامات منطقی ظرف‌بودگی، آموزه‌ای معرفتی همچون «گستردگی آسیب»، «کارکرد انحرافی»، «مهارشدگی»، «محدودیت» و ... را پدیدار می‏کند. گفتنی است، کاربست چنین طرحواره‌ای در ضدارزش‏ها به واکاوی دقیق اندازه، شکل، ابعاد حضور و کارکرد محیطی آن اشاره دارد و به این ترتیب، مفسر یا مترجم را از ارجاع به تعابیر غیرمنطقی وجایگزین بازمی‌دارد.

cognitive representation of anti-values in quranic discourse centered on volumetric schema

in the cognitive field, volumetric schema, the most frequent type of pictorial schema with experimental features in the structure of protection, limitation, mastery and spatial stability, provides recognition of abstract concepts with the spatial organization. volumetric images, with objective categorization, represent the intellectual origin and serious intention of the creator of the text. in the qur’anic discourse, the cognitive and metaphorical attitude based on spiritual matters and especially anti-value traits is more objectified with the notion of being-vessel, inside and outside and occupying a part of the space. based on the descriptive-analytical method, the present study analyzed the way of conceptualization of anti-value traits in the quran by metaphorical projection and corresponding mapping of origin and destination in geometric space. in this way, this study answers the question, what frequency of semantic subtleties in the divine perspective does the location in these attributes refer to? the resulting attitudes are anti-values such as appropriation of orphan’s property, satanism, no donation, doubt, disbelief and hypocrisy etc. that have been incarnated in an unpleasant volume like fiery food, place of destruction, heavy load prisoner and thick covering of the body, each of which according to the logical requirements of being a container, visualizes epistemological doctrines such as extent of damage, deviant function, mastery, restriction etc. it should be noted that the use of such schemas in anti-values refers to the precise analysis of the size, shape, dimensions of their presence, and environmental function, and in this way prevents the interpreter or translator from referring to illogical and alternative expressions.