رهیافتی جدید در معناشناسی واژه «کَبَد» با توجه به آیه 4 سوره بلد

آیه 4 سوره‌‌ بلد، درباره چگونگی خلقت انسان می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ فِی کَبَدٍ». فهم عمیق این آیه، نیازمند رمزگشایی دقیق از واژه «کَبَد» است. بیشتر مترجمان و مفسّران متاخر، معنای این کلمه را تنها به «رنج و سختی» اشاره و آیه را این‌گونه ترجمه کرده‌اند: «خداوند انسان را در رنج و سختی آفریده است»؛ اما آیا این نگاه تک‌بعدی منفی به آفرینش انسان، سبب ناامیدی او در زندگی نمی‌شود؟ آیا این مفهوم با رحمت و حکمت پروردگار تناسب دارد؟ طرح این سوالات، فرضیه وجود معنای دیگری از واژه کبد و فهم دیگری از آیه را تقویت می‌کند.  بنابراین، در پژوهش پیش رو با هدف دستیابی به معنایی جدید از واژه «کبد» و به دنبال آن کشف مفهومی متفاوت از آیه، به بررسی معناشناختی واژه «کبد» براساس لغت‌نامه‌ها، تفاسیر قدیم و جدید، روایات معصومان(ع) و تحلیل تاریخی این واژه در زبان عبری و متون دینی تورات و انجیل پرداخته و با کمک سیاق‌شناسی و ساختارشناسی و مستندات تفسیری و روایی و بررسی موضوعی آیات مربوط به خلقت انسان، به این نتیجه رسیده است که: ضمن احترام به مفسران متقدم که تنها از واژه کبد معنای رنج و سختی برداشت کرده‌اند، معنای دقیق‌تر واژه کَبَد در این آیه، «استواری، راست‌قامتی، اعتدال و قوام» است و بر این اساس، ترجمه آیه این‌گونه پیشنهاد می‌شود: «انسان را راست‌قامت، دارای تناسب اندام و معتدل آفریدیم»؛ از این رو، با جمع میان معانی واژه کَبد، می‌توان به فهم جدیدی از آیه دربارۀ خلقت انسان دست یافت.

a new approach in the semantics of the word kabad according to verse 4 of surah balad

verse 4 of surah balad refers to how man was created: we did create man in the kabad. an accurate understanding of this verse requires a precise decipherment of the word kabad. most later translators and commentators have translated the word as suffering and hardship and the verse as follows: god created man in suffering and hardship. accordingly, the meaning of the verse is that man in life has to endure many hardships and sufferings. now the question arises as to whether this negative view of human creation does not cause him to despair in life. does this concept correspond to verses such as we created man in the best calendar and basically to the mercy and wisdom of god? these questions reinforced the hypothesis of another meaning of the word kabad and another understanding of the verse. therefore, in the present study, we studied the semantics of the word kabad based on dictionaries, old and new interpretations, the narrations of the infallibles (as), and the historical study of this word in hebrew and religious texts of the torah and the bible. using contextual and structural methods and referring to interpretive and narrative documents and thematic study of verses related to human creation, it became clear that the main meaning of the word kabad is stability, balance, and consistency. therefore, the verse refers to human creation in proportion and balance and consistency, and by combining the meanings of the word kabad, a new understanding of the verse about the creation of man can be achieved.