تحلیل معناشناختی آیه 31 سوره حج، با رویکردی بر فهم‌پذیری گزاره‌های قرآنی

بررسی و تعمق در مفهوم آیه 31 سوره حج نشان می‌دهد بیشتر مفسران و مترجمان، برداشتی سطحی و ارتکازی از واژگان تشبیه موجود در آیه داشته‌اند؛ بدین ‌معنا که فرد مشرک به‌سان کسی تصور می‌شود که از آسمان سقوط می‌کند و در میانه راه، پرندگان شکاری او را می‌ربایند. پژوهش حاضر با استفاده از شیوه تحلیل مولفه‌ای واژگان و توجه به ادبیات و فرهنگ دوره جاهلی و نیز بهره‌گیری از سیاق آیات، درصدد تحلیل دقیق‌تر از تمثیل در آیه مذکور است تا پیام مدنظر قرآن کریم به‌نحوی مطلوب به مخاطب القا شود. معناشناسی واژگان به‌کاررفته در تشبیه همچون «خرّ»، «السّماء»، «تخطفُ»، «الطّیر» و «تهوی»، بیان‌کنندۀ آن است که باوجود آنکه بسیاری از مفسران و مترجمان، تمثیل موجود در آیه را از باب تشبیه معقول به محسوس دانسته و تصویر سقوط انسان مشرک در ورطه هلاکت و تباهی را ارائه کرده‌اند؛ اما می‌توان مفهوم «پرت‌شدن از بلندی» را نیز از آن برداشت کرد که درنهایت، بی‌آنکه با احترام دفن شود، خوراک لاشخورها می‌شود و باد استخوان‌های پوسیده‌اش را به هر سوی پراکنده می‌کند که با فهم‌پذیری گزاره‌های قرآنی مناسبت دارد. در این معنا، واژه «خرّ»، نه به معنای «سقوط»، بلکه در جلوه «افتادن» تداعی شده و کلمه «السّماء» نیز در مفهوم «ارتفاع و بلندی» لحاظ شده است. همچنین، واژه «الطّیر» براساس ادبیات عصر جاهلی، بیان‌کنندۀ لاشخورهایی است که از اجساد کشته‌شدگان تغذیه می‌کنند و «الرّیح» نیز در معنای اصلی خود، یعنی «بادها» به کار رفته است.

semantic analysis of verse 31 of surah hajj with an approach to the comprehensibility of quranic propositions

examining and pondering the meaning of verse 31 of surah hajj shows that most of the commentators and translators have a superficial and elementary understanding of the simile words in the verse. this means that a polytheist is imagined as someone who fell from the sky and in the middle of the way, birds of prey snatch him. the present research, using the method of analyzing the components of words and paying attention to the literature and culture of the jahili period, as well as using the context of the verses, aims to analyze more precisely the parable in the mentioned verse so that the desired message of the holy qur’an is conveyed to the audience in a favorable way. the semantics of the words used in the simile, such as kharr, al-samaa, takhattuf, al-tayr and tahvi, show that despite the fact that many commentators and translators have considered the simile in the verse to be a reasonable comparison to the perceptible and have presented the image of the fall of polytheist man into the abyss of destruction and annihilation; but the concept of jumping from a height can also be taken from it, that eventually means he, without being buried with respect, becomes food for scavengers and his rotten bones are scattered by the wind which is relevant to the understanding of quranic propositions. in this sense, the word kharr is associated not with the meaning of being thrown, but with the expression of falling, and the word al-sama is also included in the concept of height and superior space. also, according to the literature of the jahili era, the word al-tahir refers to scavengers who feed on the dead bodies, and al-rih is also used in its original meaning, i.e. winds.