مربع نشانه‌شناسی و کاربرد آن در معناشناسی ساختاری قرآن

نشانه - معناشناسی یکی از دانش‌های جدید در زبانشناسی نوین است که موجب تحول بنیادین در نشانه‌شناسی ساخت‌گرای قرن بیستم شده است. یکی از زبان‌شناسان محقق در این رشته به‌نام آلژیر گریماس الگوهای تکمیلی و نوینی برای تحلیل نشانه - معناشناسی گفتمان به دنیای معاصر وارد کرده است. الگوی مربع نشانه‌شناختی، اولین الگوی تحلیلی معرفی‌شده از گریماس در نشانه - معناشناسی گفتمانی است. در این مقاله با استفاده از داده‌های اطلاعاتی موجود، ضمن معرفی این الگو، میزان کاربرد مربع نشانه‌شناختی در تفسیر قرآن بررسی می‌شود. براساس نتایج به‌دست‌آمده، تشکیل مربع نشانه‌شناختی ازطریق کشف روابط تقابلی در یک آیه یا یک سوره یا محتوایابی از کل قرآن نه‌تنها امکان‌پذیر است، سبب ایجاد یک شبکه معنایی گسترده در معنایابی موضوعی در قرآن می‌شود؛ ولی استفاده از این الگو برای دست‌یابی به لایه‌های عمیق‌تر معنایی و کشف دلالت‌های پنهان نص کافی نیست؛ زیرا عملکرد این الگو تنها آشکارکنندۀ روابط تقابلی درون نص است و برای کشف لایه‌های عمیق‌تر معنا نیازمند ابزارهای دیگر تفسیر است؛ ازجمله توجه به سیاق، دلالت‌یابی ازطریق روایات، کمک‌گرفتن از آیات دیگر قرآن، بررسی روابط همنشینی و جانشینی در آیات.

semiotics square and its application in quran structural semantics

sign-semantics is one of new sciences in modern linguistics, which has caused a fundamental change in constructionist semiotics of the 20th century. one of the research linguists in this field, named algiers grimas, has introduced additional and new models for analyzing the semantics of discourse in the contemporary world. the semiotic square model is the first analytical model introduced by grimas in discourse semantics. in this article, using the available data, while introducing this model, the extent of the use of the semiotic square in the interpretation of the qur’an is investigated. based on obtained results, the formation of a semiotic square through the discovery of contrasting relationships in a verse or a surah or finding content from the entire quran is not only possible, but also causes the creation of a wide semantic network in finding thematic meaning in the quran; but using this pattern is not enough to reach deeper layers of meaning and discover the hidden meanings of the text, because the performance of this pattern only reveals the conflicting relationships within the text, and to discover the deeper layers of meaning, we will need other interpretation tools, such as paying attention to the context, finding meaning through hadiths, taking help from other verses of the qur’an, and investigating relationships of coexistence and succession in verses.