تحلیل فرایندهای فرانقش اندیشگانی در سوره‌های «واقعه» و «قیامت»

رویکرد نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی به بازنمایی جهان در زبان می‌پردازد و در این راستا نگره‌های ویژۀ خود را مطرح می‌کند؛ برای مثال، معنا در این نظریه محصول سه فرانقش اندیشگانی، بینافردی و متنی است که هر سه هم‌زمان و به یک میزان، به معنای پیام کمک می‌کنند. فرانقش اندیشگانی به دو فرانقش تجربی و منطقی تقسیم می‌شود. در فرانقش تجربی، بندهای مفرد و در فرانقش منطقی بندهای مرکب تحلیل می‌شوند. بند ازنظر فرانقش اندیشگانی به سه بخش تقسیم می‌شود: فرایند، مشارک و عنصر حاشیه‌ای. فرایندها به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند و هر کدام سه زیر بخش دارند؛ اصلی‌ها: مادی، ذهنی، رابطه‌ای. فرعی‌ها: رفتاری، کلامی و وجودی. در پژوهش حاضر، ارزیابی فرانقش اندیشگانی در سوره‌های «واقعه» و «قیامت» مدنظر بود و فرایندهای به‌کاررفته در این دو سوره و بسامد حضور هر یک از این فرایندها به بحث گذارده شد تا ابعاد رستاخیز در این سوره‌ها معلوم شود. یافته‌های پژوهش نشان دادند فرایند مادی در این دو سوره بیش از سایر فرایندها به کار رفته است؛ فزونی این فرایند به‌صورت ملموس، بر وقوع کنش، یعنی قیامت تاکید دارد و به آن عینیت می‌بخشد.

analysis of the ideational metafunction processes in surahs “al-waqi’ah” and “al-qiyamat”

halliday’s theory of systemic functional grammar reflects the world in language and analyzes this world in the context of language. halliday divides the way we use language into three different metafunctions: the ideational metafunction, the interpersonal metafunction, and the textual metafunction. the ideational metafunction is considered in this research which is divided into empirical and logical components. in the experimental process, simple clauses are analyzed, and in the logical process, compound clauses are analyzed. the clause in ideational metafunction is divided into three components: process, participants, and circumstances. processes are divided into two main and sub-categories and each has three sub-sections. the main processes are material, mental, and relational and sub-processes are behavioral, verbal, and existential. in the present study, ideational metafunction evaluation was considered in surahs “al-waqi’ah” and “al-qiyamat” and the processes used in these surahs and the repetition of each of these processes were discussed so that the aspects of resurrection are known in these surahs. the research findings showed that the material process has been used in these surahs more than other processes. the increase in this process emphasizes the occurrence of resurrection and it has given an objective aspect to this event.