بازخوانی کیفیت «جامع» در استعاره تبعیه(فعلیه) و بازتاب آن در ترجمه آیات قرآن

یکی از جلوه‌های هنر بیانی در قرآن کریم، کاربردِ استعاره در تبیین مفاهیم است و از آن میان، استعارۀ تبعیه در فعل به دلیل وجود پیچیدگی‌های زیاد در مسیر کشف معنای مقصود، اهمیت خاصی دارد. مسئلۀ مهم مغفول‌مانده دربارۀ این نوع از استعاره، جامع مشترک میان مستعارٌله و مستعارمنه است. دانشمندان حوزۀ بلاغت در تقسیم‌بندی‌های خود، به وجود جامع مفرد میان طرفین استعاره قائل‌اند؛ اما ظاهراً این موضوع را می‌توان بازخوانی کرد و نگاهی نو به جامع استعارۀ تبعیه انداخت. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی‌تحلیلی پس از ذکر دیدگاه اندیشمندان حوزۀ بلاغت دربارۀ تقسیم‌بندی‌های استعاره براساس جامع، مفرد یا مرکب بودن وجه مشترک میان طرفین تشبیه را براساس محور همنشینی و جانشینی نمایان سازد و تاثیر آن را بر ترجمۀ آیات نشان دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند با توجه به عملکرد فعل در روند معنارسانی و ارتباطش با سایر الفاظِ کاربردی در جمله و نیز با توجه به تفاوت فعل «حاضر و غائب» در یک عبارت، جامع مشترک در استعارۀ تبعیه، مرکب است و می‌توان این نوع از استعاره‌ها را «شبه‌تمثیل» در نظر گرفت که این امر سبب می‌شود تصویرگری قرآن در ترجمۀ آیات نمود بهتری یابد.

rereading the quality of tenor in verbal metaphor and its reflection in the translation of quranic

one of the rhetorical representations employed in the qur’an elaborately expressing certain concepts is metaphor. in the repertoire of metaphors, verbs containing extended metaphors are of special significance due to the complexities of discovering the intended meanings. the neglected issue regarding metaphor is the ‘common ground’ between a ‘tenor’ and a ‘vehicle’. rhetoricians dealing with classifications of metaphors believe in a single type of association between ‘tenors’ and ‘vehicles’, but this seems to be subject to reconsideration. using a descriptive-analytical method, the present study seeks to cast a new look at a special group of metaphorical expressions. to this end, the study illustrates the ‘common ground’ between the ‘tenor’ and ‘vehicle’ with a focus on collocations and substitutions, exploring their influence on the translation of quranic verses with metaphorical concepts. the findings reveal that the ‘common ground’ in an extended metaphor is complex considering the functions of verbs in the conveyance of meanings, their relationships with other sentence components, as well as the differences between types of verbs in terms of grammatical persons, i.e., the first, second and third person. such metaphors can be considered semi-fables in the quran presenting more vivid imagery in its translation.