بررسی معناشناختی مثل‌های سائره سوره بقره براساس نظریۀ طرح‌واره‌های تصویری

در مطالعات زبانشناختی جدید نگاه معناشناختی یکی از کاربردی ترین شیوه های پژوهش است نظریه طرح واره های تصویری یکی از نظریات معناشناختی است که به وسیله آن آثار زبانی – ادبی بررسی می شوند این نظریه به مفهوم سازی مفاهیم انتزاعی اشاره دارد که از طریق تجربیات حسی ساختارمند در ذهن به وجود می آید در این میان مثلها یکی از مهمترین حوزه های ادبی است که همواره بسیاری از مفاهیم غیر عینی در آن مطرح میشوند. در همین راستا قرآن کریم مثل های پرمایه و حکیمانه ای را در خود جای داده است که بررسی آنها در پرتو نظریه طرح واره های تصویری جانسون، سبب روشن شدن سازوکار انتقال مفاهیم انتزاعی به ادراک انسانی و پی بردن به معانی عمیق آنها خواهد شد. بر همین اساس در پژوهش حاضر، مثل های سوره مبارکه بقره که سرشار از مفاهیم انتزاعی است با استفاده از نظریهٔ مذکور و با هدف تبیین شناختی مفاهیم به کار رفته در مثلها به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر یافته های معناشناختی بررسی می شوند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهند طرح واره های حجمی بیشترین بسامد در میان انواع طرح واره ها را دارند که این امر با عینی سازی مفاهیم در مثلها هماهنگی بیشتری دارد. همچنین، بسیاری از مفاهیم مهم قرآنی مانند هدایت آخرت ،دین ،تقوی ،آیه صبر و ... در قالب طرحواره آمده اند تا برای مخاطب محسوس و ملموس جلوه کنند و در دایره فهم انسانی که به محسوسات تمایل دارد بگنجند مفاهیم انتزاعی در چهارچوب تجربیات حسی بیان شده اند؛ این تجربیات سبب می شوند معنای یک مفهوم خاص علاوه بر سطح واژگانی، در سطح گسترده تری درک شود که تجربه حسی خاص آن مفهوم را فرا می گیرد.

semantic study on quranic proverbs in surah bagara based on the theory of image schemas

in modern language studies, the semantic view is one of the most practical methods of research. from the theories in this field that linguistic-literary works are studied in their beam, the theory of image schema is an image that refers to the conceptualization of abstract concepts through a structured sensory experience in the mind. among them, proverbs are one of the most important literary fields in which many non-objective concepts have been introduced. the holy quran contains rich and wise proverbs, whose examination through johnson’s theory of image schemas will clarify the mechanism of transferring abstract concepts to human perception and understanding their deep meanings. based on this, the present research examines the proverbs of surah al-baqarah, which are full of abstract concepts, using the mentioned theory. the purpose of this research is the cognitive explanation of the concepts used in the proverbs, using the descriptive-analytical method and relying on the semantic findings. the results of this study show that volumetric schemas have the highest frequency among the types of schemas, which is more in harmony with the objectification of concepts in proverbs. on the other hand, many important quranic concepts such as guidance, hereafter, religion, piety, verse, patience, etc. have come in the form of volumetric schemas to be sensible and tangible for the audience and placed in the scope of human understanding. abstract concepts are expressed in the framework of sensory experiences. these experiences cause the meaning of a specific concept to be understood in addition to lexical level, on a broader level that encompasses the specific sensory experience of that concept.