تبیین مراد جدی در تفسیر، با رویکرد کاربردشناسانه (مطالعه موردی ازپیش‌انگاری)

ازپیش‌انگاری ابزاری زبان‌شناختی است که در دانش کاربردشناسی یا معناشناسی کاربردی برای بیان و استنباط مفاهیم غیر‌مستقیم از یک متن یا گفتار به کار می‌آید. دانش کاربردشناسی در دهه‌های اخیر به‌منظور تفسیر و توضیح نشانه‌های زبانی و غیرزبانی و تبیین منظور نهایی تولید‌کنندة نشانه کاربرد وسیعی داشته است. با توجه به اینکه در تفسیر قرآن کریم، مفسر با «متن» سروکار داشته و یکی از اهدافش تبیین مراد جدی خداوند است، این دانش و مولفه‌های آن بسیار موثر و کارساز است. در این مقاله سعی شده است پس از معرفی اجمالی دانش کاربردشناسی و توضیح مولفۀ ازپیش‌انگاری که در قالب لایه سوم بافتی به تبیین مراد جدی متکلم می‌پردازد، نقش این مولفه را در تفسیر آیات منتخب نشان دهد. براساس یافته‌های این پژوهش مشخص شد توجه به ازپیش‌انگاری در تفسیر قرآن موجب کشف مفاهیم غیرمستقیم و لایه‌های عمیق‌تر آیات قرآن می‌شود. هرچند مفسران قرآن به‌صورت سنتی به این مقوله توجه داشته‌اند، استفاده از تقسیم‌بندی‌، گستردگی بحث و نظام‌مندی آن در دانش کاربردشناسی به کشف مفاهیم جدید منتهی می‌شود.

The Role of Presupposition in Extracting Indirect Concepts from the Verses of the Holy Quran

Presupposition is a linguistic tool used in pragmatics or applied semantics to express and deduce indirect concepts from a text or speech. Pragmatics has been widely used in recent decades to interpret and explain linguistic and nonlinguistic signs and to explain the ultimate purpose of the sign producer. Since in the interpretation of the Holy Quran, the commentator deals with the &text& and one of his purposes is to explain the ultimate intention of God, this knowledge and its components can be very effective and efficient in Quranic exegesis. In this article, after briefly introducing the knowledge of pragmatics and explaining the presupposition that demonstrates the real intention of the speaker in the form of the third textural layer, the role of this component in interpreting the selected verses is shown. Based on the findings of this study, Presupposition in the interpretation of the Qur’an leads to the discovery of indirect meanings and deeper layers of Qur’anic verses. Although the commentators of the Qur’an have traditionally paid attention to this issue, the use of segmentation, breadth of discussion, and systematization in pragmatics can lead to the discovery of new concepts.