واکاوی طرح‌واره‌های تصویری در سورۀ مبارکۀ نمل با رویکرد زبان‌شناسی شناختی

طرح‌واره‌های تصویری، یکی از راهکارهای شناخت معنا و مفاهیم انتزاعی در حوزۀ زبان‌شناختی است که بر پایۀ استعاره مفهومی بنا شده است؛ بنابراین، هر استعاره‌ای طرح تصویر گسترده‌‌ای را در خود گنجانده است. قرآن کریم مملو از مفاهیم انتزاعی است که بررسی آنها در فهم مقصودش تاثیر بسزایی دارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با بررسی انواع طرح‌واره‌های تصویری در سورۀ نمل به‌منظور تبیین معانی پنهان و زیبایی‌های نهفته در آن انجام شده که با استناد از رویکرد زبان‌شناختی، به روش توصیفی‌تحلیلی، تصویر مفهوم‌های انتزاعی را در قالب عینی ارائه کرده است. دستاورد‌های پژوهش حاکی از آن است که سه نوع طرح‌وارۀ حجمی، حرکتی و قدرتی در بافت داستانی این سوره به کار رفته است. تصویری از مفهوم‌های انتزاعی «وحی، سرعت، بی‌اعتنائی، ذلت» با طرح‌وارۀ حرکتی ترسیم شده‌ که با تجربه‌های انسان کاملاً سازگار است. مفاهیم انتزاعی دیگری ازجمله «ظلم، عذاب، رحمت، کردارناپسند، شک، دلتنگی و نیکی» با طرح‌وارۀ حجمی نمود یافته‌اند. همچنین، مفاهیم «بت‌پرستی و ظلم» به‌مثابۀ سدّ و مانعی در مسیر حرکت به تصویر درآمده‌اند؛ این تصاویر با زندگی روزمره و تجربه‌های انسان همانندسازی شده‌اند؛ بنابراین، زمینۀ درک بهتر این مفاهیم پیچیدۀ انتزاعی برای مخاطب فراهم شده است.

A Study of Pictorial Schema in Surah Naml (With linguistic approach)

Pictorial schema is one of the strategies for recognizing abstract concepts in linguistic field that are based on conceptual metaphor; therefore, each metaphor has a wide visual structure on its own. The holy Quran is full of abstract concepts which the study of them has a significant impact on understanding its purpose. Therefore, this study was accomplished to explore the pictorial schema in Surah Naml. To explain its hidden meanings and latent beauty, by using linguistic approach, and descriptiveanalytical method, has presented the image of abstract concepts in an objective format. The achievements of this research indicate that three types of volumetric, motion and power schemas have been applied in fictional context of this Surah. An image of abstract concepts such as &revelation, speed, disregard, humiliation& is drawn by motion schema, which is perfectly consistent with human experiences. Other abstract concepts such as &oppression, torment, mercy, unpleasant deeds, doubt, nostalgic, and goodness& have been developed by the volumetric schema, and concepts like &idolatry and oppression& have been portrayed as an obstacle in motion. These images are similar to everyday life and human experiences; therefore, the conditions for a better understanding of these complex abstract concepts are provided for researchers.