واکاوی مفاهیم قرآنی براساس مدل ارتباطی یاکوبسون با تاکید بر دریافت آیرونی (نمونۀ موردی سورۀ زمر)

بررسی کارگفت‌های ارتباطی در سوره‌های قرآن، راهکاری مناسب برای دست‌یابی به مفاهیم ثانویه این معجز‌ۀ جاوید خواهد بود. هر اندازه پژوهشگران تلاش بیشتری برای بررسی ساختار آیات قرآن داشته باشند، به همان اندازه به درک مفاهیم اساسی و مقاصد اصلی آن پی خواهند برد. یکی از ابزار‌های بررسی گفتمان قرآنی، یافتن کارگفت‌های ارتباطی براساس نظریۀ یاکوبسون است. پژوهش حاضر بر آن است تا با انطباق نظریۀ ارتباطی یاکوبسون و تلفیق آن با تکنیک آیرونی، آیات سورۀ زمر را از زوایای مختلف بررسی کند و در روشی توصیفی‌تحلیلی، کاربست مفاهیم بنیادی سورۀ زمر را به دست آورد و با کشف ساختار ارتباطی سوره با مخاطب یا گیرنده، به این نتیجه دست یابد که مفاهیم تاکیدشدۀ آن چیست و با کدامین روش ارتباطی توانسته است بر گیرندۀ پیام‌های سوره اثر بگذارد. به‌طور کل، جهت‌گیری عمده و اساسی در مدل ارتباطی آیات این سوره، بیشتر به سمت موضوع پرستش خداوند است و آیرونی بیم و امید در مفاهیم این سوره، نشان‌دهندۀ ظهور نقش ترغیبی امیدبخشی و بیان آثار رحمت الهی است؛ هرچند فهم این آیرونی، نیازمند دقت بیشتری است تا بتوان تاثیر آن را در دریافت جنبه‌های مختلف مفاهیم سورۀ زمر و درک نقش‌های متعدد زبانی دانست. همچنین، نمی‌توان نقش ترغیبی آیات موجود در سورۀ زمر را نادیده انگاشت؛ زیرا فرستندۀ پیام (خداوند) با به‌کارگیری ابزارهای ادبی، فرازبانی و همدلی، موجبات روشن‌ترشدن ابعاد نقش ارجاعی و ترغیبی را فراهم آورده است.

A study of the Jacobson communication model in receiving Qur’anic concepts with emphasis on reception of irony: A case study of SURA Zumar

Studying communication functions in the chapters of the Qur’an could be a good way to achieve the esoteric meanings of this eternal miracle. The more researchers try to study the structure of Qur’anic verses, the more they understand its basic concepts and main purposes. One of the tools for studying the Qur’anic discourse is to find communication functions based on Jacobson’s theory. The present study intends to study this chapter from different angles by adapting Jacobson’s theory of communication theory and combining it with the ironic technique. Using a descriptiveanalytical method, in this study, an attempt is made to explore the communication structure of the sura with the addressee or the recipient to find what communication method could be more effective and what kinds of meanings are emphasized by it. What is certain is that the main orientation in the communication model of the verses of this sura is more towards the subject of worshiping God. However, the persuasive role of the verses in Sura Zumr cannot be ignored because the sender of the message (God) has provided the dimensions of the referential and persuasive role by using literary, metalanguage, and empathy tools.