تبارشناسی واژۀ «زوج» در زبان‌های آفروآسیایی و هند و اروپایی با کاربردهای قرآنی – عهدینی

یکی از واژگان پُربسامد قرآنی واژۀ «زوج» است. اهمیت این واژه از دو جنبه درخور توجه است؛ یکی به سبب حضورش در بیشتر شاخه‌های زبان‌های آفروآسیایی و هند ‌و ‌اروپایی که نشان از وسعت مناطق استفاده‌شدۀ آن را دارد. دوم به‌واسطۀ کاربرد آن در متون مقدس ادیان ابراهیمی، با وسعت حوزۀ معنایی‌اش است. پژوهش حاضر با روش معناشناسی تاریخی و زبانشناسی تاریخی تطبیقی برای دستیابی به سیر تطور ساختاری معنایی این واژه، در زبان‌های مذکور با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. برای توضیح بیشتر مباحث زبانی، مصادیق و شواهد عهد عتیق عبری، یونانی و عهد جدید یونانی و سریانی (پشتیا) و قرآن ارائه شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند واژه، به احتمال زیاد از زبان یونانی وارد زبان سامی شده و از شمالی‌ترین منطقۀ سامی‌نشین تا شمال آفریقا گسترش یافته است. معنای اصلی آن «وصل‌کردن» است که قرابت تنگاتنگی با یوغ و گاو دارد که در متون دینی یهودیان و عیسویان متبلور شده‌ است. با گذشت زمان معانی ثانوی مرتبط با اصل معنای اولی شکل می‌گیرد؛ به طوری که معنای اتصال و پیوستن به زوجیت زن و مرد و جنس مونث عدول می‌کند. در ادوار بعدی معنای همسر و زن محوریت می‌یابد. در آخرین ایستگاه زبان‌های سامی، یعنی عربی، این واژه، توسعۀ معنایی داشته است که قرآن با استخدام آن، یکی از ناب‌ترین مباحث خلقت، یعنی جریان قانون زوجیت در بین تمامی موجودات را ارائه داد که تا قبل از نزول قرآن، بشر نسبت به آن جاهل بود.

Genealogy of the word zoj in AfroAsian and IndoEuropean languages with Qur’an and Bible uses.

One of the most frequent words in the Qur’an is the word zoj meaning couple. The importance of this word is represented in two ways; One is due to its presence in most branches of AfroAsian and IndoEuropean languages, which shows its application in large areas. The second is due to its use in the sacred texts of the Abrahamic religions, with its breadth of the semantic domain. The present study has been done with the method of comparative historical linguistics to achieve the structuralsemantic evolution of this word in the mentioned languages using library resources. For further explanation of linguistic issues, examples and evidence of the Old Testament written in Hebrew and Greek and the New Testament written in Greek and Syriac (Peshitta) and the Qur’an are presented. The results show that the word probably came from Greek into Semitic, and has spread from the northernmost Semitic region to North Africa. Its main meaning is connection, which is closely related to the yoke and the cow, which is crystallized in the religious texts of Jews and Christians. Over time, secondary meanings related to the principle of the first meaning are formed; so that the meaning of connection and joining change to the marriage of a man and a woman and the female sex. In later periods, the meaning of wife becomes central. In the last station of the Semitic languages, namely Arabic, the word has a semantic development. By employing it, the Qur’an presented one of the purest issues of creation, namely the law of couple among all beings to which man was ignorant before the revelation of the Qur’an.