بررسی ساختارِ وجهِ سورۀ الرحمن براساس نظریۀ نقشی نظام‌مند هلیدی

زبانشناسی نوین، به‌ویژه رویکردهای متنی و نشانه‌شناختی موجود دربارۀ ساختار و کارکرد متن، ابزار و مفاهیم نظری مهمی را برای مطالعات متنی نوین قرآن در اختیار پژوهشگران قرار داده است. دستور نقشی نظام­مند هلیدی  ازجمله این رویکردهای مهم است که پیش از این، کارایی خود را در مطالعۀ انواع متن نیز نشان داده است. از نظر او، زبان سه نقش اصلی را بر عهده دارد: نقش بازنمودی که بر اساس آن، دربارۀ جهان و پدیده‌ها سخن گفته می‌شود، نقش متنی که ما را به ساخت متون ارتباطی منسجم توانا می‌سازد و نقش بینافردی که تعامل ارتباطی ما را با یکدیگر ممکن می‌سازد. هر یک از این فرانقش‌ها به‌ترتیب با سه ساختار واژی – نحوی یعنی ساخت گذرایی، ساخت موضوعی و ساخت وجه تحقق زبانی می‌یابد. عناصر تشکیل‌دهندۀ ساخت وجه، عنصر وجه و عنصر محدودکننده است. پس از مشخص‌کردن ساختار وجه در این سوره (شامل 78 آیه و درمجموع 90 بند) و تحلیل‌ داده‌ها این نتیجه حاصل شد که زمان غالب در این سوره، زمان حال و وجه اخباری نیز وجه غالب در این متن است. این امر موجب شده است این سوره، حالت خطابی داشته و بیشترین توجه آن معطوف به مخاطب باشد؛ این امر با هدف اصلی این کتاب مقدس همسو است که همانا وصل‌کردن انسان به خداوند متعال است.

Investigating Mood Structure in Chapter 55 of the Qur’an (aRahman) Based on Halliday’s Systemic Functional Approach

Modern linguistics and particularly textual and semiotic approaches to structure and functions of texts have provided researchers with important theoretical tools and concepts for modern textual studies of the Qur’an. One of these important approaches that seems useful in studying different types of text is Halliday’s systemic functional grammar. For him, language has three main functions including ideational metafunction which enables us to talk about things in the world, textual metafunction which is responsible for making coherent communicative texts, and interpersonal metafunction according to which we interact with one another through language. Each of the three functions is realized linguistically by three lexicogrammatical structures, that is, the transitivity structure, the thematic structure, and the  mood structure which is itself made of two main elements: the subject and finite. Having analyzed the mood structure in the selected Qur’anic text consisting of 78 verses and 99 clauses, it was concluded that the present tense and indicative mood are the dominant tense and mood respectively in this chapter. This has resulted in a largely spoken style directed toward the audience which is in line with the main function of this sacred text which is to link God and men.