قالب‌های معنایی فعل «ابصَرَ» در قرآن کریم و بررسی ترجمۀ آنها بر پایۀ نظریۀ معناشناسی قالبی چارلز فیلمور

علم معناشناسی در پی یافتن معنا، ارتباط عمیقی با علم ترجمه دارد و یکی از روش‌های بررسی و نقد ترجمه است. مقالۀ حاضر در چهارچوب نظریۀ معناشناسی قالبی چارلز فیلمور، تلاشی است برای بررسی قالب‌های معنایی فعل «ابصرَ» در آیات قرآن کریم و بررسی ترجمۀ فارسی آن (انصاریان، فولادوند، خرمشاهی و مکارم شیرازی). در نمونه‌های قرآنی بررسی‌شده، فعل «ابصر» دارای یک قالب معنایی دیداری ادراکی به‌عنوان قالب معنایی مرکزی و شش قالب شناختی دیدن، نگریستن، درک‌کردن، اندیشیدن، روشنایی‌بخشیدن و بصیرت‌یافتن است که پایۀ ابتدایی آن، همان دیدن ظاهری با چشم سر است. نتایج این بررسی نشان می‌دهند مترجمان در سه قالب معنایی (دیدن، روشنایی بخشیدن، نگریستن) اتفاق نظر داشته‌اند و به بافت آیه‌ای توجه داشته‌اند که فعل مدنظر در آن به کار رفته است؛ اما دربارۀ قالب معنایی «درک‌کردن» و «بصیرت‌یافتن»، هیچ کدام به بافت آیه دقت نظر نداشته‌اند و دربارۀ قالب معنایی اندیشیدن، فقط خرمشاهی براساس بحث هم‌نشینی الفاظ، ترجمۀ صحیحی ارائه کرده‌ است.

The Semantic Frames of the Verb “Absara” (beholding) in the Holy Quran and their Persian translations (Based on Charles Fillmore’s the Semantic Meaning Theory)

Semantic science in the search for meaning has a profound relationship with translation science and is one of the methods to review and criticize translation. The present article is an attempt to study the semantic frames of the verb “Absara” (beholding) in the Quranic verses of the Holy Quran and their Persian translation according to the Fillmore’s semantic meanings theory (Ansarian, Fooladvand, Khorramshahi Makarem shirazi). In the Quranic examples under research, the verb “Absara” (beholding) has a visualperceptual semantic frame as the central semantic frame and six cognitive formats of seeing, looking, understanding, thinking, illuminating, and discerning that its primary basis is seeing with eyes on the head. The outcome of the research shows that the translators were unanimous in three semantic formats (seeing, illuminating looking) and paid attention to the context of the verse in which the verb is used. But in the semantic format of &understanding& and &discerning,& none of them carefully considered the context of the verse. And only Khorramshahi translated correctly the semantic form of thinking based on Syntagmatic Relationships.