بررسی نسبت انسان و عالم هستی براساس روابط جانشینی در زبان نمادین قرآن

قرآن به‌عنوان متنی ادبی دارای گونه‌های زیبایی‌شناختی است که لایه‌های معنایی به‌هم‌پیوستۀ آن در عین یکپارچگی معنایی در چینش واژگان «تفصیل» یافته است؛ بنابراین نیازمند ابزاری است که مخاطب را تا عمیق‌ترین این لایه‌ها رهنمون شود و او را به فضای این یکپارچگی معنایی نزدیک کند. نماد، نشانۀ امری قدسی و فرودآمده از عوالمی فراتر از انسان است که خود را در بستر واژگان می‌نمایاند تا رشتۀ پیوند میان انسان و این معانی قدسی باشد. جایگزینی مفهومی بر مفهوم دیگر نخستین کلید کشف نماد در متن است که همان تشبیه و استعاره است. در این پژوهش تلاش شده است میان آیات قرآن رابطۀ میان انسان و عالم هستی با توجه به ویژگی‌هایی متناظر یکدیگر بررسی شود. نتیجه اینکه قرآن کریم با ایجاد تناظر میان وجود انسان با اجزای هستی، مخاطب خود را با تغییرات، ویژگی‌ها و حالات اجزای هستی همراه کرده و مسیر او به سمت رشد و تعالی را هماهنگ با اجزای عالم هستی به تصویر کشیده است. این تناظر درنتیجۀ ایجاد رابطۀ جانشینی میان انسان و عالم هستی و در مواردی سایر اجزای عالم رخ داده است.

Explaining the Relationship between Human and Universe Based on Paradigmatic Relations in the Symbolic Language of the Qur’an

As a literary book, Qur’an is a text that consists of many contiguous layers of meaning which donate unity of meaning, while abounding with words. So it is substantial to reach this domain of meaning unity, yet deep meaning layers. Symbol as an indicator of celestial matter descended to man from higher worlds, is represented in words to conjoin man with the celestial meanings. Accordingly, semantic paradigmatic in the sense of conceptual replacement on another concept under similar conditions can be the first key to the discovery of symbols in the text, which is the same as the metaphor in the next stage. The Holy Qur’an, by establishing the correspondence between the existence of man and the components of the universe, accompanies his audience with the changes, features, and states of the components of the universe and depicts his path to growth and excellence in harmony with the components of the universe. In this research we analyze the relationship between man and the universe. This correspondence results from the creation of a substitute relationship between man and the universe and, in some cases, other components of the universe.