تحلیلی فرامتنی بر مبالغه در قرآن (با تکیه بر آیۀ40 سورۀ اعراف)

بخشی از اعجاز قرآن به زیبایی‌های ادبی و هنری کلام الهی اختصاص دارد، که همواره دانشمندان بلاغت قرآنی در آن اختلاف نظر دارند. بعضی چون ظاهرگرایان افراطی که تنها به ظاهر الفاظ قرآن بسنده می‌کنند، وجود هر نوع تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و ... را در آیات انکارمی‌کنند و بعضی چون تاویل گرایان افراطی با نفی ظاهر الفاظ، برای آیات محکم با معنای صریح و روشن نیز، به‌دنبال تاویل باطنی هستند. از میان شاعران زبان فارسی ناصر خسرو و مولانا جلال‌الدین به دلیل رویکرد تاویل گرایانه نسبت به آیات قرآن، بیش از دیگر شاعران وجود زبان مجازی و استعاری را بر مبنای اعجاز بلاغی باور دارند. در حوزۀ بلاغت قرآن اختلاف نظر اساسی این است که آیا پذیرفتن زبان مجازی و استعاری قرآن به ساحت مقدس کلام الهی خدشه وارد می‌کند؟ و چرا برخی وجود زبان مجازی در قرآن را نفی کرده‌اند؟ آیۀ 40 سورۀ اعراف، برجسته‌ترین آیه‌ای است که نوعی مبالغه را نشان می‌دهد و مطالعۀ تفاوت نظر مفسرین در ارائۀ شرح این آیه و راه یافتن بعضی مثل‌های زبان عرب در قرآن برای بیان مفاهیم متعالی، تحلیلی فرامتنی را لازم دارد. در این جستار کوشش شده است به دنبال طرح بحث اولیه و بیان آراء و اندیشه‌هایگوناگون به این پرسش‌ها پاسخ داده شود و تحلیلی فرامتنی بر آیۀ ذکر شده، ارائه‌کند.

The Transtextaul Analysis of Exaggeration in the Quran (with emphasis on Quran:7: 40)

Part of the Quran's miracle is allocated to literary and artistic aesthetic aspects of the text, something that has always been debated over by the scholars of the Quranic eloquence. A few of them like extremist textualists only pay attention to the apparent layer of the Quranic words and deny existence of any concepts such as comparison, metaphors, trope, allusion,... In the Quran. And some others like extremist interpreters denying the apparent and explicit meanings of Quranic words they even try to interpret the indisputable verses with bright and explicit sense. Among the Farsi poets, Naserkhosrow and Mowlana because of their tendency towards interpretation, they believe in the existence of trophy and metaphoric language in the Quran and regard it as the eloquence miracle of the Quran. In the area of eloquence of the Quran fundamental question is that, whether accepting the existence of trophy and metaphors in the Quran would harm the holy stance of word of God? And why have some scholars denied the existence of tropic language in the Quran? Among the Quranic verses, the most eminent verse which indicates a kind of exaggeration is the verse 40 of Sura Aaraf. The study of different views of commentators in the explanation of this verse and the penetration of some of Arab's parables in Quran for explanation of exalted concepts' require a transtetxtual study. This research following presenting an overall picture of the subject and explanation of different views and thoughts, answer these questions and show the transtextauly analysis on the mentioned verse.