|
|
|
|
نخستین آثار نگاشته شده در فیزیک جدید در دوران قاجار تا سال 1300ق
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
سلیمانی تبار محمد
|
|
منبع
|
تاريخ علم - 1393 - دوره : 12 - شماره : 2 - صفحه:273 -296
|
|
چکیده
|
آشنایی ایرانیان با مفاهیم جدید فیزیک به دورۀ حکمرانی قاجار برمی‌گردد. آنچه در این مقاله می‌آید معرفی برخی از ویژگی‌های نخستین آثار تالیف شده یا ترجمه شده در حوزۀ فیزیک جدید تا حدود سال 1300ق خواهد بود. اکثر این آثار به صورت نسخۀ خطی باقی مانده‌اند و نسخه‌های متعدد نیز از آنها در دست نیست. این آثار عمدتاً به انگیزۀ اهداء به شخص پادشاه یا دیگر مقام‌های حکومتی و یا به سفارش بعضی از بزرگان کشور نوشته شده‌اند و در مدارس، به‌ویژه در مدرسۀ دارالفنون، به عنوان کتاب درسی به‌کار نرفته‌اند. در این میان دو کتاب جایگاه مهم‌تری دارند: یکی کتاب جرالثقیل و علم حکمت طبیعی معروف به فیزیک نمساوی تالیف کریشش نمساویاز اوّلین معلمان دارالفنونو ترجمۀ میرزا زکی مازندرانی است. این نخستین کتابی است که در زمینۀ فیزیک جدید در سال 1274ق در کشور چاپ شده است و در مدرسۀ دارالفنون تدریس می‌شده است. دیگری کتاب حکمت طبیعی اصول علم فیزیک نوشتۀ علی‌خان ناظم العلوم که حدود بیست سال بعد از کتاب نخست توسط یک ایرانی تالیف شده است. این کتاب نیز در دارالفنون به چاپ رسیده است و در آنجا تدریس می‌شده است.
|
|
کلیدواژه
|
استاتیک، جرثقیل، حکمت طبیعی، فیزیک جدید
|
|
آدرس
|
دانشگاه تهران, پژوهشکدۀ تاریخ علم, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
tabar_1988@yahoo.com
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Introducing the First Modern Physics Books Written During the Qajar Period
|
|
|
|
|
Authors
|
Soleimani Tabar Mohammad
|
|
Abstract
|
It was in the Qajar period that the Iranins first became aquainted with some basic concepts of modern Newtonian physics. This article introduces and comments upon some general characteristics of the first books of modern physics written and translated till the year 1300 AH. Most of these texts are preserved in unique manuscripts and have often been written with the intentions such as donating the king or other governmental officials, or by the order of some state authorities. So they have not been used as a textbook in educational institutions, including Dār alfunūn. Among these works, a book entitled Jar alThaqīl wa ʿ Ilmi Ḥikmati Ṭabīʿ ī, written by Kriziz Namsavi (one of the first teachers of Dār alfunūn) and translated by Mīrzā Zakī Māzandarānī is the first book that has been published for the teaching of in modern physics at 1274 AH. Ḥikmat Ṭabīʿ īʾUṣuli ʿ Ilmi Fīzīk,written almost twenty years later (at 1295 AH) by an Iranian author, Nāẓim alʿUlūm, is the second book that was published in modern physics for teaching at Dār alfunūn. These two books deserve special attention because of their large circulation.
|
|
Keywords
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|