نگاهی به محتویات و منابع و مآخذ دست‌نویس 3447 کتابخانۀ ملی تبریز

دست‌نویس شمارۀ 3447 کتابخانۀ ملی تبریز، دربردارندۀ اثری فارسی در حساب، هندسه، جبر و نیز مطالبی پراکنده در هیئت و ابعاد و اجرام است که نگارش آن در 670 قمری به پایان رسیده، اما نام نویسنده و عنوان کتاب معلوم نیست. این نگارندۀ ناشناس در نگارش دو مقالۀ نخست از مقاله‌ها چهارگانۀ کتاب، از کتاب التکمله فی الحساب عبدالقاهر بغدادی(د 429ق) بهرۀ بسیار برده است و در مقالۀ سوم (هندسه) نیز توجهی خاص به کتاب المنازل السبع بوزجانی داشته است. مقالۀ چهارم اثری بسیار معمولی در جبر و مقابله است که به رغم پژوهش‌های انجام گرفته تا آن روزگار، از حل معادلات درجۀ دوم فراتر نمی‌رود. و «خاتمۀ» اثر نیز به برخی «نوادر فراخور هر مقاله» اختصاص دارد. این اثر اگرچه از لحاظ محتوا نکتۀ تازۀ چندانی ندارد، امّا از منظر تاریخ نگارش آثار علمی فارسی و با توجه به مفصل‌بودن و روزگار تالیف، اثری در خور توجه به شمار می‌آید.

A Short Review of the Contents and Sources of Manuscript No. 3447 in National Library of Tabriz

Manuscript No. 3447 in National Library of Tabriz is a Persian treatise which covers arithmetic, geometry, algebra, hayʾa and the topic of “Masses and Distances. The redaction of the text has been finished in 670AH/1271AD but we don’t know anything about the author of the treatise. In the two first chapters of his treatise (on arithmetic) the unknown author draws upon ʿAbd alQāhir alBaghdādī’s alTakmila fī ʿ Ilm alḤisāb and in the third chapter (on geometry) upon Abū alWafā Būzjānī’s alManāzil alSābʿ. The 4th chapter, which is on algebra, is an elementary work and despite the advanced works on algebra by the Muslim scholars at that time this work does not go beyond the quadratic equations. In the “Conclusion” of the treatise the author adds some probleems under the title “Rare problems pertaining to each chapter”. Althouth this work doesn’t contain anything knew in mathematics, it is important from a historical point of view, as far as it marks a step in redaction of scientific works  in Persian language.