تاریخ شناخت دستگاه گردش خون و بیماری‌های آن: از آغاز تا پایان عصر جالینوس

نوشته‌های تاریخ عمومی پزشکی به زبان فارسی، به صورت ترجمه یا تالیف در کشور ما سابقه کهن دارد ولی تاریخ رشته های تخصصی پزشکی کمتر مورد توجه بوده است. هدف این مقاله آن است که کوره راهی را در یکی از این زمینه‌ها باز کند و انگیزه پژوهش در جوانان صاحب اندیشه را فراهم آورد. از زمانی که آدمی سخن آغاز کرد و خرد ورزید، از «قلب» خود نیز سخن گفت، اما نمی‌دانست که این عنصر چه نقشی دارد و بیماریهای آن کدام است. در طول قرون گذشته، آرای مطرح شده در این‌باره جز پاره‌ای خیال‌پردازی و نشانی‌های نادرست و عللی دور از حقیقت، نبود و آگاهی متکی بر علم کمتر در میان بود.در پزشکی بابلی، آشوری و مصری اشاره های غیر مستقیم به سکته قلبی و حتی آندوکاردیت باکتریایی شده است. مصریان و به ویژه چینیان به شرح نبض‌شناسی پرداختند، که از اولین نشانه‌های فیزیکی شناخته شده بیماری قلبی است. در آثار بقراط از تشریح ماهیچه و دریچه های قلب سخن رفته است ولی به نظر وی در سرخرگ، خون جاری نیست. ارسطو از نخستین کسانی بود که به تشریح «حیوان» پرداخت و از حرکت موجی خون یاد کرد. پس از میلاد مسیح و در دوران رومیان اشاراتی به برخی از نشانه‌های بیماری قلبی دیده می‌شود که در پزشکی جدید با شناخت پیشرفته بیماری‌ها می‌توان با پس‌نگری علت بیماری‌ها را در آن دوره بازشناخت. جالینوس در قرن دوم میلادی، همچنان بر داده های تشریحی اتکا می‌کرد و در شناخت فیزیولوژی گردش خون به بیراهه رفت.