نقدی بر دوره 2820 سالی در گاهشماری هجری شمسی

دوره‌ها رکن رکین گاه‌شماریهای ایرانی از آغاز تا به امروز بوده است. در دوران هخامنشیان گاه‌شماری شمسی ـ قمری با دوره 19ساله به کار می‌رفته است. سلوکیان گاه‌شماری شمسی‌ ـ قمری با دوره 25 ساله را به کار می‌بردند. اشکانیان در آغاز همان شیوه سلوکیان را ادامه دادند، ولی به زودی با مبدا مستقلی که از شروع سلطنت سلسله خود تاسیس کردند گاه‌شماری شمسی را رسمیت دادند. در دوره ساسانیان گاه‌شماری دوره اشکانیان به دو صورت عرفی و وهیژکی (بهیزک) متداول گردید. دوره برقراری کبیسه در هر 120 سال در دوره ساسانیان موضوع مطالعات بسیاری از محققان ایرانی و شرق‌شناسان شده است.کبیسه مضاعفی که در سال 461م در دوران سلطنت فیروز (459-484 م) پسر یزدگرد دوم در گاه‌شماری وهیژکی برگزار شده است، نزدیک به 600 سال یعنی تا تاسیس مبدا گاه‌شماری جلالی نقطه عطف محاسبات برقراری کبیسه در گاه‌شماریهای ایرانی در ایران و حتی سایر مناطق در قلمرو اسلامی بوده است. شیوه برگزاری کبیسه در گاه‌شماری جلالی یکی از افتخاراتی است که منجمان و ریاضی‌دانان ایرانی نزدیک به هزار سال پیش به آن دست یافته‌اند. متاسفانه هیچ‌گاه و حتی در دوران معاصر برای کاربرد دوره‌های برقراری کبیسه و بسیاری دیگر از ارکان اصلی گاه‌شماری محمل قانونی لازم تدارک دیده نشده است. تاریخ و سنتهای ملی دیرپای مردم قوی‌تر از هر محمل قانونی کاستی‌ها را تا حدی جبران نموده است. دوره 2820 سالی از ابداعات اخیر است، امّا دقت عمل و کارایی دوره 128 سالی را که ردپای آن از سالها پیش در زیجها و اسناد معتبر موجود است و کبیسه‌های گاه‌شماری هجری شمسی در پنجاه سال اخیر با آن تطبیق می‌شود، ندارد.