معرفی و نقد مقاله «رویکرد پیشگیرانه و درمانی حمام در طب ایرانی»

پزشکان طب سنتی ایران در کتاب‌های مرجع پزشکی خود در دوران تمدن اسلامی حمام‌ها را از مراکز پیشگیری و درمان بیماری‌ها دانسته‌اند و در این باره بسیار نوشته‌اند. بر این اساس، طی سالیان اخیر در پژوهش‌های طب سنتی، در ارتباط با نقش حمام در تامین سلامت مردم پژوهش شده است. هدف از پژوهش حاضر معرفی و نقد مقالۀ «رویکرد پیشگیرانه و درمانی حمام در طب ایرانی» تالیف زهرا حسین‌هاشمی و همکاران است که در مجلۀ علمی پژوهشی تاریخ علم (دورۀ 17، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1398) منتشر شد. این پژوهش یک مطالعۀ تحلیلی-انتقادی است که با به‌کار گرفتنِ منابع کتابخانه‌ای، ابتدا به معرفی مقاله و سپس به بررسی و ارزیابی آن از نظر ساختاری، محتوایی و روشی می‌پردازد. مقالۀ‌ مذکور قالبی منسجم دارد که نشان‌دهندۀ تلاش نویسندگان برای شناساندن دیدگاه‌های طبی حکمای ایرانی در بارۀ تاثیر حمام بر حفظ سلامتی بدن بر اساس رویکرد پیشگیرانه و درمانی است. در ساختار مقاله بعضاً ارجاع‌دهی‌های نامناسب و ابهام در حدود و ثغور دیده می‌شود. همچنین عدم تبیین اصطلاحات طب سنتی، ابهام در بارۀ رویکردهای پیشگیرانه و درمانی حمام، عدم صحت و اعتبار علمی کافی در برخی توجیهات علمی و ترجمۀ نادرست متون عربیِ برگرفته از منابع طب ایرانی را می‌توان از نقدهای محتوایی برشمرد. نتایج اصلی این پژوهش حاکی از آن است که مقالۀ مورد نظر علی‌رغم اینکه توانسته با بررسی رویکردهای پیشگیرانه و درمانی حمام در طب ایرانی، مقوله‌ای تازه به روی پژوهشگران تاریخ پزشکی بگشاید، اما دارای اشکالات متعددی به لحاظ ساختاری، محتوایی و روشی است. لذا انتظار می‌رود با توجه به اهمیت موضوع نقد در پژوهش‌های علمی و با توجه به تحلیل انجام شده در بارۀ آن مقاله، مطالب پیش رو موجب ارتقای کیفیت مقالات و اصلاح تولیدات علمی در این حوزه شود.

review and critique of the article bath, its preventive and therapeutic approach in iranian medicine

traditional iranian medicine practitioners in the most medical texts from the era of the islamic civilization have emphasized the preventative and therapeutic effects of bathhouses (hammam) on disease, illuminating the various mechanisms involved.. as a result, numerous studies have dealt with the role of the bathhouse in preserving public health in traditional iranian medicine. the present study seeks to review and critique the essay &bath, its preventive and therapeutic approach in iranian medicine& by zahra hossein hashemi, published in the journal of science history (volume 17. no. 1. spring and summer of 2019). this research is an analytical and critical study. it draws upon library sources to review and evaluate the abovementioned essay from structural, substantive, and methodological perspectives. the essay is coherently written. the authors seek to introduce the views of traditional iranian physicians about the effect of bathhouses on physical health based on preventative and therapeutic approaches. the article, however, contains some referencing and writing errors. it also fails to clarify its limits and bounds. furthermore, some of the essay’s substantive weaknesses include the following: failing to explain the traditional medical vocabulary, ambiguity surrounding the preventative and therapeutic effects of the bathhouse, insufficient scientific evidence to support the mentioned scientific arguments and justifications and inaccurate translation of the texts of the iranian traditional medicine to arabic. the findings of this study indicate that although the essay in question has introduced a novel subject to scholars of medical history by investigating the preventative and therapeutic effects of the bathhouse in iranian traditional medicine, it suffers from numerous structural, substantive, and methodological shortcomings. given the essential role of critique in scientific studies, the researchers who are interested in this field could consider the mentioned flaws to improve the studies on the history of medicine.