مدل‌های داستانی و مدل‌های استعاری: نگاهی انتقادی به داستان‌انگاری مدل‌های علمی

داستان‌انگاری مدل‌های علمی رویکردی فلسفی است که طبق آن دستۀ مهمی از پرسش‌های فلسفی ناظر به مدل‌ها (مانند چیستی ماهیت مدل، چرایی وجود احکام صادق و کاذب در مدل‌های علمی و چگونگی دسترسی معرفتی به حقایقی تازه در بارۀ جهان از راه به‌کارگیری مدل‌های علمی) از طریق «داستان» انگاشتن مدل‌ها پاسخ می‌یابد، بدون اینکه تعهدی هستی‌شناختی به وجود مدل‌ها وجود داشته باشد. در این رویکرد فلسفی، «داستان» در معنایی خاص به کار می‌رود و مشتمل بر نوع خاصی از تخیل است که در آن مشارکت‌کننده به دلیل حضور چیزی که «اسباب‌صحنه» نامیده می‌شود در کنش «وانمود» کردن وارد می‌شود: او برخی احکام کاذب را صادق می‌انگارد و در جهان داستانی ساخته‌شده مشارکت می‌کند. در این نوشته، پس از تشریح نگاه کندل والتون به مقولۀ داستان و بازی‌های وانمودی و تلاش او برای تبیین «استعاره» در همین چهارچوب، با بررسی نقدهای الیزابت کمپ به این نتیجه خواهیم رسید که چهارچوب پیشنهادی والتون برای تشریح و تبیین دستۀ خاصی از داستان‌ها و بازی‌ها، یعنی داستان‌ها و بازی‌های استعاری، کفایت لازم را ندارد. آنگاه استفادۀ کسانی مانند رومن فریگ از چهارچوب نظری والتون برای تحلیل مدل‌های علمی را بررسی می‌کنیم و خواهیم دید که ضعف چهارچوب مفهومی والتون در تشریح استعاره عیناً خود را در نظام مفهومی فریگ نیز نشان می‌دهد و این الگو از عهدۀ تبیین مدل‌های استعاری برنمی‌آید.

Fictional models and metaphorical models: a critical view on fictionalism about scientific models

Fictionalism about scientific models is a philosophical approach according to which many important questions about the nature and function of models can be answered by taking models as fiction, without any ontological commitments to models. In this approach, fiction is a technical term denotes on a particular kind of imagination in which the participant due to the presence of prop is engaged in the pretence action: she takes some false statements as true and participates in the constructed fictional world. In this paper, after elaborating Walton’s account of fiction and makebelieve games and his aim to cover metaphors by the same mechanism of pretence, and by focusing on Camp’s criticisms and her point to distinguish metaphorical imaginations from fictional ones, we will reach the conclusion that Walton’s account is not appropriate to cover metaphors. Next, we will consider Frigg’s use of Walton’s account to analyse scientific models. It will argued that Frigg’s framework is inadequate to cover metaphorical models, which in parallel with fictional ones play a crucial role in science.