تهیه و اعتبارسنجی پرسشنامه ارزیابی وضعیت ایمنی پمپ‌بنزین‌های شهری

سابقه و هدف: پمپ بنزین‌ها یکی از اجزای شبکه‌ی گسترده حمل، توزیع و فروش فرآورده‌های سوختی در کشور محسوب می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که پتانسیل بروز حوادث مهیب در این مراکز به دلیل قرارگیری آنها درون بافت شهری بسیار زیاد است. سازمان‌های مختلفی با دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مختص خود بر وضعیت ایمنی پمپ‌بنزین‌ها نظارت می‌کنند. هدف از این تحقیق تهیه و اعتباربخشی پرسشنامه‌ای جهت ارزیابی وضعیت ایمنی پمپ‌بنزین‌های شهری بر اساس دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های سازمان‌های ناظر می‌باشد.روش بررسی: در این مطالعه‌ی ساخت ابزار استانداردها و آیین‌نامه‌های سازمان‌های ناظر بر فعالیت و ایمنی پمپ بنزین‌ها در کشور جمع‌آوری شد. سپس بندها و مفاد مرتبط با ایمنی بر اساس رویکردهای چهارگانه در استراتژی‌های ایمنی فرآیند (ایمنی ذاتی، ایمنی غیرفعال، ایمنی فعال و دستورالعمل‌های ایمنی) استخراج و پرسشنامه اولیه ساخته شد. در گام بعد، روایی صوری (12 خبره) و روایی محتوایی (10 خبره) پرسشنامه مورد بررسی و اعتبارسنجی قرار گرفت.یافته‌ها: از بررسی اولیه‌ی استانداردها و دستورالعمل‌های موجود 136 سوال مرتبط با ایمنی پمپ بنزین استخراج شد. در جریان سنجش روایی پرسشنامه، محتوا و کارکرد تمامی سوالات توسط پنل خبرگان بررسی و در چهار گروه ایمنی ذاتی (7 سوال)، ایمنی فعال (2 سوال)،‌ ایمنی غیرفعال (47 سوال) و دستورالعمل‌های ایمنی(80سوال) قرار ‌گرفتند. پس از سنجش روایی صوری و محتوایی با توجه به مقدار قابل ‌قبول شاخص روایی محتوایی(0.79=cvi) و شاخص نسبت روایی محتوایی (0.62= cvr) تعداد سوالات پرسشنامه به 66 سوال کاهش یافت. ثبات درونی پرسشنامه بر اساس آماره آلفای کرونباخ 906/0 و پایایی آزمون بر اساس آماره icc با حدود اطمینان 95% و توافق بین پاسخ‌دهندگان 906/0 و 671/f test=10 و 0.001 pvalue= بین 942/0862/0 محاسبه گردید که بیانگر توافق بسیار عالی بین پاسخ دهندگان می‌باشد.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که سازمان‌های ناظر بر پمپ‌بنزین‌ها در مواردی به صورت کاملاً موازی عمل می‌کنند. همچنین بسیار کمی از بندهای قوانین و دستورالعمل‌های ایمنی پمپ بنزین‌ها به استراتژی‌های کارآمدتر ایمنی (ایمنی ذاتی و ایمنی فعال) مربوط بوده و عمده قوانین بر به کارگیری روش‌های ایمنی غیرفعال و دستورالعمل‌های ایمنی متمرکز هستند. لذا در بازنگری مقررات باید این یافته بسیار مهم مورد توجه قرار گیرد. ازآنجایی‌که پرسشنامه‌ی طراحی شده جامع بوده و از روایی و پایایی بسیار خوبی برخوردار است می‌تواند به طور مشترک توسط تمام سازمان‌های ذیربط مورد استفاده قرار گرفته و از موازی کاری بکاهد.