راهنمای برنامه واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه های ناایمن متروی تهران در زلزله

سابقه و هدف: در اکثر کشورهای دنیا، ایستگاه های مترو به علت قرارگیری در اعماق زیاد، به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می گیرند. ولی در کشور ما، بسیاری از این ایستگاه ها در نزدیکی سطح زمین اجرا شد ه اند و به همین علت شدت حرکت ناشی از زلزله در آنها بالا بوده و آسیب دیدگی لرزه ای تجهیزات آن ها نیز بسیار محتمل است که می تواند منجر به ناایمن شدن فضا برای مسافران گردد. بر این اساس، این پژوهش با هدف ارائه الگویی جهت برنامه ریزی واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه های ناایمن مترو در زلزله احتمالی آینده انجام شده است. روش کار: این پژوهش کاربردی در 4 مرحله انجام شد. در مرحله اول تحلیل وضعیت موجود ایستگاه های مترو شهر تهران انجام شد. در مرحله دوم یک چک لیست ارزیابی ایستگاه های مترو طراحی شد. چک لیست شامل 8 گویه بود که توسط نویسندگان تکمیل شد. در مرحله سوم، برخی ایستگاه های متروی تهران مانند قلهک، امام خمینی، دروازه دولت و خیام برای مشاهده میدانی انتخاب شدند. معیارهای اصلی انتخاب ایستگاه ها وقوع در پهنه شدت بسیار زیاد زلزله و نزدیکی ایستگاه به سطح زمین بود. در مرحله چهارم، اطلاعات بدست آمده جمع بندی و بر مبنای آن یک راهنمای برنامه ریزی اضطراری تدوین گردید.   یافته ها: متروی کلانشهر تهران، با جابه جایی بیش از دو و نیم میلیون مسافر در روز، نقش عمده ای در سفرهای درون شهری ایفا می کند. بسیاری از ایستگاه های متروی تهران، می توانند پس از وقوع زلزله به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گیرند، ولی مطالعه ما نشان داد که شمار قابل توجهی از آنها ناایمن محسوب  می شوند. تدوین برنامه فوریت ها و ابلاغ راهنمای واکنش اضطراری برای تخلیه اضطراری می تواند نخستین گام در بهبود وضعیت ایمنی مترو محسوب شود. نتیجه گیری: به دلیل اهمیت ایستگاه های مترو در هنگام وقوع زلزله و پس از آن، به کار بستن موارد زیر می تواند به بهبود وضع موجود کمک کند: بکارگیری دستگاه ها و تابلوهای هشدار سریع، آموزش رانندگان قطارها برای توقف در نزدیک ترین ایستگاه و خروج ایمن مسافران، آموزش مسوولین ایستگاه ها برای راهنمایی صحیح مسافران جهت خروج سریع و ایمن از ایستگاه، آموزش مسافران برای تخلیه قطار و چگونگی پناه گیری در ایستگاه که این همه با طراحی برنامه واکنش اضطراری و تخلیه این ایستگاه ها در راستای کاهش تعداد تلفات در زلزله های احتمالی آینده امکان پذیر می گردد.

guidelines on earthquake emergency response planning for evacuation of tehran unsafe subway stations

background and aim: in most countries in the world, subway stations are considered as shelters due to their deep ground settlement. however, in our country, iran, many of these stations have been situated in the proximity of ground level, and are vulnerable and consequently, their extensive seismic damage is very likely, making them unsafe environments for the passengers. in this regard, this research aims to present an emergency response plan for evacuation of unsafe subway stations in probable future earthquakes.methods: this applied research was undertaken in four steps. in the first step, an analysis of the existing situation of the subway stations in tehran was done. in the second step, a checklist was designed to assess the subway stations including 8 parameters which were completed by the authors. in the third step, few of the tehran subway stations such as golhak, imam khomeini, darvazeh dowlat and khayam were chosen for field visits. the main parameters were based on the location of the stations to the earthquake intensity zone and their approximation to the ground level. in the fourth step, the gained information was gathered and an emergency planning guideline was conducted on that basis.results: the tehran subway (metro stations), with an average of two and half million people commuting daily, plays an important role in inner city trips. many of tehran subway stations can be used as shelters, but this study showed that a significant number of these stations are considered unsafe. developing an emergency plan and issuing an emergency response guide for emergency evacuation can be considered the first step in improving the subway safety.conclusion: due to the importance of the subway stations during and after earthquakes, the following issues can help to improve the existing situation: using warning signs for quick alarming, training the train drivers to stop in the nearest station and asking people to securely leave the train, training the subway officials to guide people properly for a quick and safe exit from the stations, and training passengers to evacuate and shelter in the stations, which can be made possible through designing the emergency response planning and evacuation of the stations in order to reduce the casualties in the future probable earthquakes.