بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی در کاهش سوانح حمل ونقل جاده ای کشور

سابقه و هدف: سهم کم حمل‌ونقل ریلی نسبت به کل حمل‌ونقل کشور نشان می‌دهد که اکثر سفرهای برون‌شهری با استفاده از جاده‌ها صورت می‌گیرد. این موضوع باعث شده که شاهد تبعات منفی زیادی ازجمله افزایش تصادفات، خسارات و تلفات در راه‌ها باشیم. بر این اساس موضوع کاهش تلفات ناشی از حوادث ترافیکی بدون در نظر گرفتن نقش سهم حمل‌ونقل ریلی، منطقی به نظر نمی‌رسد. هدف این مقاله بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی در کاهش سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای کشور  طی سال‌های 1380-98 بود. روش بررسی: ابتدا روش تحقیق و داده‌های آماری مورداستفاده بررسی شد و سپس اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت نقش حمل‌ونقل ریلی در کاهش سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای کشور موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور با جمع‌آوری داده‌های سالانه و با بهره‌گیری از الگوی اقتصادسنجی خود رگرسیون با وقفه گسترده و الگوی تصحیح خطا به کمک نرم‌افزار eviews10، به تخمین مدل و تفسیر نتایج پرداخته شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت با افزایش ارزش‌افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی، تعداد سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای کاهش یافت، به‌طوری‌که اگر یک درصد ارزش‌افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی افزایش یابد، سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای در کوتاه‌مدت و بلندمدت به ترتیب به میزان 0/12 درصد و 0/249 درصد کاهش می‌یابد.  همچنین با افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه کشور، تعداد سوانح حمل نقل جاده‌ای کاهش می‌یابد. ضمناً نتایج نشان داد که با افزایش ضریب جینی، جمعیت کل کشور و نیز طول جاده‌های کشور، تعداد سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای افزایش یافت. دست‌آخر با توجه به ضریب تصحیح خطا در مدل ecm می‌توان بیان کرد که سرعت تعدیل به سمت مقدار تعادلی و بلندمدت مناسب بوده، به‌طوری‌که در هر دوره حدود 0/51 خطای عدم تعادل تعدیل گردیده و مقدار کوتاه‌مدت به سمت مقدار تعادلی و بلندمدت خود به‌صورت نمایی میل می‌کند. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت با افزایش ارزش‌افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی و تولید ناخالص داخلی، تعداد سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای کاهش می‌یابد. همچنین با افزایش ضریب جینی، جمعیت کل کشور و نیز طول جاده‌های کشور، تعداد سوانح حمل‌ونقل جاده‌ای افزایش می‌یابد. نتایج این تحقیق می‌تواند برای سیاست‌گذاری در وزارت راه و شهرسازی و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور و وزارت کشور موثر باشد.