استفاده از روش واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی برای شناسایی و ارزیابی خطاهای انسانی اپراتورهای اتاق کنترل در یک شرکت تولید سیمان

زمینه و هدف: وقوع خطاهای انسانی و به‌تبع آن‌ها بروز حوادث ناگوار در صنایع امری انکارناپذیر است. اتاق کنترل به‌عنوان مرکز اصلی یک سیستم صنعتی است و هرگونه خطا در حین انجام وظایف اپراتورهای اتاق کنترل می‌تواند پیامدهای ناگوار و خسارات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. لذا این مطالعه به‌منظور شناسایی و ارزیابی خطاهای انسانی در اتاق کنترل یکی از شرکت‌های تولید سیمان با استفاده از روش واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی انجام شد.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه کیفی و مقطعی بود که با استفاده از تکنیک روش واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی در اتاق کنترل یکی از شرکت‌های تولید سیمان انجام گرفت. پس از آنالیز سلسله مراتبی وظایف شغلی، برگه‌های کار روش مورداستفاده از طریق مشاهده اعمال اپراتورهای اتاق کنترل؛ مصاحبه با اپراتورها، مدیر تولید و مهندس شیفت و بررسی مستندات شرکت تکمیل گردید. سپس با استفاده از روش اولیه و گسترده واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی، کنترل‌های محتمل کاربر و خطاهای احتمالی شناختی برای وظایف مختلف تعیین گردید.یافته‌ها: در این مطالعه تعداد 7 وظیفه شغلی اپراتورهای اتاق کنترل با استفاده از روش آنالیز سلسله مراتبی وظایف شغلی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج روش اولیه واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی نشان داد که نوع سبک کنترل برای وظایف اقدام، نوبت‌کار اتاق کنترل و مهندس شیفت بهره‌برداری، کنترل لحظه‌ای و برای وظیفه مدیر تولید، نوع سبک کنترل تاکتیکی است. بر اساس نتایج روش گسترده واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی، از تعداد کل خطاهای شناسایی‌شده، خطای اجرا (42.74%)، خطای تفسیر (23%)، خطای برنامه‌ریزی (20.61%) و خطای مشاهده (13.74%) به دست آمد.نتیجه‌گیری: با توجه به ویژگی‌های مثبت تکنیک واکاوی خطای قابلیت اطمینان شناختی شامل به حداکثر رساندن احتمال عملکرد انسانی، به حداقل رساندن احتمال خطای انسانی و به حداکثر رساندن احتمال بهبود و بازیابی خطاهای انسانی می‌توان از آن به‌منظور بررسی و تعیین سبک‌های کنترلی و احتمال کلی خطای شناختی در اتاق کنترل صنایع مختلف استفاده نمود.