شناسایی دلایل تصادفات مبتنی بر الگوهای ذهنی رانندگان برون‌شهری با استفاده از روش تحلیل عاملی

سابقه و هدف: شناسایی عوامل موثر بر تصادفات به‌ویژه در کشورهای با درآمد متوسط، گامی مهم در افزایش سطح ایمنی راه‌ها و کاهش تلفات است. در مطالعات گذشته این موضوع از نگاه پلیس و یا متصدیان جاده‌ای موردتوجه قرارگرفته و به الگوهای ذهنی رانندگان در خصوص دلایل تصادفات توجه نشده است درحالیکه شدر حالیکه شناسایی این الگوها می‌تواند اطلاعات مفیدی در جهت شناسایی دلایل تصادفات ارائه نماید. هدف اصلی از این تحقیق پژوهش شناسایی الگوهای ذهنی رانندگان در خصوص علل تصادفات است بود.روش بررسی: در این پژوهش از تحلیل عاملی برای شناسایی الگوهای ذهنی رانندگان استفاده‌شده است. کیو متدولوژی، فنی است که پژوهشگر را قادر میسازد تا او لا ادراکات و عقاید را شناسایی و طبقه بندی کند و ثانیاً به دسته بندی گروههای افراد بر اساس ادراکاتشان بپردازد. بر اساس پژوهش‌های قبلی و فضای گفتمان پژوهش سی عامل و گزاره تصادفات برای راه‌های برون شهری استخراج گردید و این عوامل مطابق با روش q توسط  کیو توسط سی نفر از رانندگان حرفه‌ای امتیازدهی گردید.  بر اساس این امتیازدهی و اولویت دهی و با معیار نسبت واریانس، الگوهای مختلف فکری رانندگان در خصوص دلایل تصادفات شناسایی‌شده است. در این پژوهش به منظور رعایت موازین اخلاقی، هدف مطالعه به رانندگان توضیح داده شد و رضایت آگاهانه اخذ شد. همچنین، نویسندگان متعهد شدند که اطلاعات افراد به‌صورت محرمانه باقی بماند.یافته ها: با توجه به تحلیل عاملی انجام‌شده هفت الگوی ذهنی در میان رانندگان در خصوص دلایل تصادفات شناسایی  گردید که درمجموع 80 درصد واریانس کل را شامل میشود. با بررسی این الگوها اطلاعات مفیدی در این زمینه حاصل گردید. سبقت، انحراف به چپ و صحبت با تلفن همراه به‌عنوان دلایل اصلی تصادفات شناسایی‌شده اند در حالیکه برخلاف انتظار، عبور کنترل نشده عابرین پیاده از راه برون‌شهری موردتوجه رانندگان قرار نگرفته است.نتیجه گیری: تصویر رانندگان از عوامل موثر بر تصادفات با نتایجی که بر اساس بازدید ایمنی انجام‌شده یکسان نبوده است. شناسایی این الگوها هم به اصلاح نظرات متخصصین راه کمک می‌نماید و هم می‌توان با فرایندهای آموزش، الگوهای ذهنی غلط میان رانندگان را در خصوص دلایل تصادفات اصلاح نمود.