بررسی مهم‌ترین عوامل حواس‌پرتی رانندگی عمدی و حساسیت به حواس‌پرتی غیرعمدی مرتبط با سوانح ترافیکی در رانندگان

سابقه و هدف:حواس‌پرتی راننده به‌عنوان یک مسئله مهم در ایمنی جاده مطرح است که خطر رخداد تصادف وسیله نقلیه را افزایش می‌دهد. مطالعه حاضر باهدف بررسی مهم‌ترین عوامل حواس‌پرتی رانندگی عمدی و غیرعمدی مرتبط با سوانح ترافیکی در رانندگان اتوبوس‌های برون‌شهری انجام‌گرفت.روش بررسی: این مطالعه مقطعی تحلیلی، در سال 1397 بر روی 370 نفر از رانندگان اتوبوس‌های مسافربری جاده‌های بین‌شهری کشور انجام گرفت. پرسشنامه 37 سوالی مورداستفاده، دارای سه بخش شامل رفتار حواس‌پرتی درگذشته، نگرش‌ها و باورها در مورد حواس‌پرتی عمدی و حساسیت به حواس‌پرتی غیرعمدی است. میانگین و انحراف معیار نمره در هر یک بخش‌های مذکور برآورد گردید. اختلاف بین گروه‌های مختلف متغیرهای مستقل با نمره حواس‌پرتی با استفاده از مدل anova موردبررسی قرار گرفت. مهم‌ترین عوامل حواس‌پرتی عمدی و حواس‌پرتی غیرعمدی بر اساس میانگین نمره افراد شناسایی گردید. برای برآورد اثر عوامل حواس‌پرتی رانندگی بر تصادفات جاده‌ای رانندگان اتوبوس از نسبت شانس توسط مدل رگرسیون استفاده گردید. کلیه تجزیه‌وتحلیل‌های آماری در سطح اطمینان 0.95 و با استفاده از نرم‌افزار آماری stata ویرایش 14 انجام شد. ملاحظات اخلاقی، انسانی و اصول اخلاقی بر اساس بیانیه هلسینکی رعایت گردید.یافته ها: میانگین و انحراف معیار میانگین نمره رفتار حواس‌پرتی درگذشته 11.53(0.23)، نمره نگرش‌ها و باورها در مورد حواس‌پرتی 63.16(0.75)، نمره حساسیت به حواس‌پرتی غیرعمدی 14(0.37) و نمره کلی حواس‌پرتی 88.7(0.99) برآورد گردید. 63.78 درصد رانندگان ازنظر رفتار حواس‌پرتی رانندگی درگذشته در طبقه‌بندی حواس‌پرتی کم قرار گرفتند. عامل حواس‌پرتی عمدی به ترتیب «دقیق شدن بر روی صحنه‌های تصادف رخ‌داده در کنار جاده» و «خواندن تابلوهای تبلیغات و آگهی‌های کنار جاده» با میانگین به ترتیب 2.6 و 2.5 و عوامل حواس‌پرتی غیرعمدی «وجود صحنه تصادف برکنار جاده» و «صحبت کردن مسافر با راننده» هر یک با میانگین 2.5 به‌عنوان عوامل مهم حواس‌پرتی تعیین شدند. بین شدت حواس‌پرتی حین رانندگی و متغیرهای سن، وضعیت تاهل، سابقه رانندگی و تعداد سرویس رانندگی در ماه و وضعیت نمره منفی در گواهینامه رانندگی رابطه آماری معنی‌داری مشاهده شد. شانس تصادفات مرتبط با حوادث ترافیکی در رانندگانی که حین رانندگی مکالمه تلفنی بیشتری داشتند 0.46 درصد بیشتر از رانندگانی بود که حین رانندگی، مکالمه تلفنی کمتری داشتند.نتیجه‌گیری:  نتایج مطالعه حاضر حاکی از اهمیت تعدادی از عوامل حواس‌پرتی رانندگان نسبت به دیگر عوامل است. تدوین علمی راهکارهای پیشگیرانه به کمک یافته‌های تحلیلی مطالعات می‌تواند گامی موثر در جهت کاهش حوادث جاده‌ای برداشته شود.