تعیین اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی‌بر حافظه بر رفتارهای تکانشی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص

زمینه و هدف: شواهد بسیاری وجود دارد که یک مشکل به‌خصوص مرتبط با اختلال یادگیری، رفتارهای تکانشی است و این رفتارها پایه و اساس بسیاری از اختلالات ازجمله اختلالات یادگیری به‌شمار می‌رود؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی توان‌بخشی شناختی مبتنی‌بر حافظه بر رفتارهای تکانشی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص انجام شد.روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان دختر با اختلال یادگیری خاص مدارس ابتدایی شهر اردبیل در سال تحصیلی 1402-1401 تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس و پس از کسب معیارهای ورود به مطالعه، در دو گروه پانزده‌نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای به‌کاررفته در پژوهش، پرسش‌نامهٔ مشکلات یادگیری کلورادو (ویلکات و همکاران، 2011) و مقیاس تکانشگری بارات-ویرایش یازدهم (پاتون و همکاران، 1995) بود. برنامهٔ توان‌بخشی شناختی مبتنی‌بر حافظه (شولبرگ و ماتیر، 2001) طی ده جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای تنها برای گروه آزمایش اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در نرم‌افزار spss نسخهٔ 26 صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌های آماری 0٫05 در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر توان‌بخشی شناختی مبتنی‌بر حافظه بر کاهش رفتارهای تکانشی گروه آزمایش بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، معنادار بود (0٫002=p). براساس اندازهٔ اثر، 31٫1درصد از تغییرات رفتارهای تکانشی در پس‌آزمون به‌واسطهٔ دریافت آموزش تبیین شد. نتیجه‌گیری: آموزش برنامه توان‌بخشی شناختی مبتنی‌بر حافظه، رفتارهای تکانشی را در دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری کاهش می‌دهد؛ ازاین‌رو، به‌کارگیری این برنامه در مدارس و کلینیک‌های تخصصی کودکان استثنایی توصیه می‌شود.

determining the effectiveness of memory-based cognitive rehabilitation on impulsive behaviors of students with specific learning disorders

abstractbackground & objectives: specific learning disorder (sld) presents one of childhood’s most prevalent neurodevelopmental disorders. mounting evidence supports that impulsive behaviors are linked with learning disabilities. these behaviors are based on many disorders, including learning disabilities. several therapeutic and educational techniques have been investigated to improve the symptoms and problems of students with special learning disabilities. one of these treatment methods is memory–based cognitive rehabilitation, which holds promise in various fields. however, the above program has not been employed in the impulsive behaviors of students with special learning disorders. therefore, the current research was conducted to determine the effectiveness of memory–based cognitive rehabilitation on the impulsive behaviors of students with specific learning disorders.methods: this research method was quasi–experimental with a pretest–posttest design with a control group. the statistical population included all female students with learning disabilities studying in the elementary schools of ardabil city, iran, in the academic year 2022–2023. a total of 30 students were selected by available sampling after meeting the inclusion and exclusion criteria. then, they were assigned to two groups of 15 students: experimental and control. the study tools comprised the colorado learning difficulties questionnaire (cldq) (willcutt et al., 2011) and the impulsiveness scale–11 (patton et al., 1995). the memory–based cognitive rehabilitation program (sohlberg & mateer, 2001) was implemented during ten 60–minute sessions only for the experimental group. the obtained data were analyzed using spss26 software at two levels of descriptive (mean and standard deviation) and inferential statistics (univariate covariance analysis). the significance level of statistical tests was considered 0.05.results: the results showed that the effect of memory–based cognitive rehabilitation on reducing the impulsive behaviors of the experimental group was significant after removing the pretest effect (p=0.002). according to the effect size, 31.1% of the changes in impulsive behaviors in the posttest phase was explained by memory–based cognitive rehabilitation.conclusion: according to the findings, memory–based cognitive rehabilitation effectively reduces impulsive behaviors of students with specific learning disorders by affecting memory–related brain areas. therefore, it is recommended to use this program in schools and specialized clinics for exceptional children.