تدوین مدل گرایش به فضای مجازی براساس فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر تیزهوش

زمینه و هدف: اعتیاد به فضای مجازی با ابعاد مشکلات فراشناخت حالتی، روابط اجتماعی ضعیف، روابط حمایت اجتماعی با مشکلات هیجانی، رفتارهای تکانشی و پرخاشگری ارتباط دارد. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل گرایش به فضای مجازی براساس فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر تیزهوش انجام شد.روش‌بررسی: این پژوهش از جنبهٔ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ شیوهٔ گردآوری داده‌ها به‌صورت مقطعی و تحلیل آن‌ها به‌روش توصیفی و از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان تیزهوش دختر دورۀ متوسطهٔ دوم شهرستان‌های قائم‌شهر و بابل و ساری در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند. نمونهٔ پژوهش 350 دانش‌آموز دختر بودند که به‌روش دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامهٔ فضای مجازی (جعفری و کلانتری، 1395) و پرسش‌نامهٔ هیجان‌های تحصیلی (پکران و همکاران، 2011) و پرسش‌نامهٔ فراشناخت حالتی (اونیل و عابدی، 1996) به‌کار رفت. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای spss نسخه‌ٔ 19 و amos نسخهٔ 23 صورت گرفت. سطح معنا‌داری آزمون‌ها 0٫05 بود.یافته‌ها: فراشناخت حالتی بر هیجان‌های مثبت (p<0/001, β=0/94) و هیجان‌های منفی (β=0/19, p<0/001) اثر مستقیم و معنا‌داری داشت. هیجان‌های مثبت (β=0/27, p<0/001) و هیجان‌های منفی (β=0/16, p<0/002) اثر مستقیم و معناداری بر گرایش به فضای مجازی داشتند. فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌‌های مثبت و منفی بر گرایش به فضای مجازی دارای اثر غیرمستقیم و معناداری بود (β=0/29, p=0/001). براساس شاخص‌های برازش نکویی مدل، مدل پیشنهادی با داده‌ها تناسب خوبی داشت (cfi=0/996, nfi=0/971, gfi=0/973, rmsea=0/038, x^2^=df=2/421). نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، فراشناخت حالتی و هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی متغیرهای بسیار مهمی است که در گرایش به فضای مجازی نوجوانان تاثیر دارند؛ همچنین فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی می‌تواند مدل مطلوبی برای تبیین گرایش دانش‌آموزان دختر تیزهوش به فضای مجازی باشد.

developing a cyberspace orientation model based on state metacognition mediated by positive and negative academic emotions in gifted female students

abstractbackground & objectives: one of the variables influencing cyberspace orientation is emotions, which are associated with a wide range of problems. psychological disorders, such as anxiety and depression, are regarded as disorders in cognitive–emotional function in which affected people cannot convey their experiences as feelings and perceptions that symbolize and express emotions. one of the most determining dimensions in people’s tendency to cyberspace is the level of cognition and metacognition. metacognition is also among the variables related to students’ academic success and their academic processes. considering the importance of students’ academic success and their high tendency towards cyberspace and the negative effects of this problem, we developed a model of cyberspace orientation based on state metacognition mediated by positive and negative academic emotions in gifted female students in ghaemshahr, babol, and sari cities, iran.methods: this research was applied in terms of purpose and cross–sectional correlational in terms of the methodology using structural equation modeling. the study’s statistical population comprised all gifted female students of the senior high schools in ghaemshahr, babol, and sari cities in 2018–2019. according to the number of observed variables (17 observed variables in the model) and allocation of 15 samples for each variable, and considering the possibility of incomplete questionnaires, 350 people were selected as the sample size in an accessible manner. the inclusion criteria were as follows: lacking physical, movement, and vision disorders, not having speech disorders, and common mental disorders such as depression and anxiety (by referring to the student’s file and getting help from the school psychologist). dissatisfaction with participating in the research was considered as the exclusion criterion. data collection tools were cyberspace questionnaire (kalantari & jafari, 2016), achievement emotions questionnaire (pekrun et al., 2011), and state metacognition questionnaire (o’neill & abedi, 1996). the collected data were analyzed using descriptive statistics, the pearson correlation test, and structural equation modeling in spss version 19 and amos version 23 software. the significance level of the tests was 0.05.results: the results showed that state metacognition had a direct and significant effect on positive (p<0.001, β=0.94) and negative emotions (p<0.001, β=–0.19). positive (p=0.001, β=–0.27) and negative emotions (p=0.002, β=0.16) directly and significantly affected the tendency toward cyberspace. state metacognition with the mediation of positive and negative emotions had an indirect and significant effect on the tendency to cyberspace (p=0.001, β=–0.29). state metacognition (p=0.001, β=–0.29), positive emotions (p=0.001, β=–0.27), and negative emotions (p=0.002, β=0.16) had significant total effects on the trend toward cyberspace. examining the goodness of fit indices of the model revealed that the proposed model had a good fit with the data (χ2/df=2.421, rmsea=0.038, gfi=0.973, nfi=0.971, cfi=0.996). conclusion: based on the study findings, state metacognition and positive and negative academic emotions are very important variables that affect adolescents’ tendency to cyberspace, and state metacognition mediated by positive and negative academic emotions can be a good model to explain the tendency of gifted female students to cyberspace.