بررسی اثربخشی ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر خودکنترلی و تحمل پریشانی در نوجوانان دارای رفتارهای پرخطر

زمینه و هدف: نوجوانی بحرانی‌ترین سن از مراحل زندگی به‌شمار می‌رود که گرایش به رفتارهای پرخطر در آن بیشتر است. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر خودکنترلی و تحمل پریشانی در نوجوانان دارای رفتارهای پرخطر انجام شد.روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و پیگیری دوماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر دورۀ دوم متوسطه در شهر رشت در سال 1402 تشکیل دادند. از این ‌جامعه، سی داوطلب واجد شرایط به‌روش هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌روش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش، مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده‌محمدی و همکاران، 1390)، مقیاس خودکنترلی (تانجنی و همکاران، 2004) و مقیاس تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، 2005) بود. به‌منظور انجام مداخلهٔ درمانی، درمان ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس کابات‌زین (1980) برای گروه آزمایش در هشت جلسه اجرا شد و در همان زمان، گروه گواه هیچ‌گونه مداخلهٔ روان‌درمانی دریافت نکرد. داده‌های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار spss نسخهٔ 26 در سطح معنا‌داری 0٫05 تحلیل شد. یافته‌ها: اثر زمان، اثر گروه و اثر تعامل زمان و گروه بر نمرات متغیرهای خودکنترلی و تحمل پریشانی معنادار بود (0٫001>p). مقایسهٔ میانگین‌ نمرات پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیش‌آزمون با پیگیری برای متغیرهای خودکنترلی و تحمل پریشانی در گروه آزمایش معنادار بود (0٫001p<)؛ همچنین برای متغیرهای خودکنترلی و تحمل پریشانی، تاثیر ماندگاری درمان ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس در گروه آزمایش در پیگیری به‌تایید رسید (1٫000=p). نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، درمان ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر افزایش خودکنترلی و تحمل پریشانی نوجوانان دارای رفتارهای پرخطر اثربخش است؛ بنابراین مشاوران و درمانگران می‌توانند به‌منظور بهبود این متغیرها در نوجوانان دارای رفتارهای پرخطر، از این درمان استفاده کنند.

studying the effectiveness of mindfulness-based stress reduction on self-control and distress tolerance in adolescents with risky behaviors

abstractbackground & objectives: adolescence is the most critical stage of life, with a higher tendency to engage in risky behaviors. self–control is a self–regulation skill because it plays a prominent role in increasing people’s ability to regulate their emotions and behavior in response to their needs and life problems. also, distress tolerance is one of the critical psychological characteristics that needs attention in adolescents with risky behaviors. mindfulness–based stress reduction (mbsr) is one of the treatments well–received in recent years, and the research background shows that it can affect the mentioned variables. however, its role in the sample group of adolescents with risky behaviors has not been well investigated, and the relevant studies are very few and limited. the present study was conducted to investigate the effectiveness of mbsr on self–control and distress tolerance in adolescents with risky behaviors.methods: the present research method was quasi–experimental, employing a pretest–posttest and a two–month follow–up design with a control group. the statistical population of the present study consisted of all male senior high school students in rasht city, iran, in 2023. a total of 30 qualified volunteers from this population were included in the study using the purposive sampling method, and they were assigned into mbsr and control groups (15 people in each group) using a random process. iranian adolescents risk–taking scale (zade mohammadi et al., 2011), self–control scale (tangney et al., 2004), and distress tolerance scale (simons & gaher, 2005) were the instruments of research. to perform the therapeutic intervention, kabat–zinn’s mindfulness–based stress reduction (1980) was implemented for the experimental group in 8 sessions. at the same time, the control group did not undergo any psychotherapy intervention. the research data were analyzed using repeated measures analysis of variance, and the bonferroni post hoc test was run in the spss26 software at a significance level of 0.05.results: the results showed significant effects of time, group, and time and group interaction on the scores of self–control variables and distress tolerance (p<0.001). the comparison of the average scores of pretest with posttest and pretest with follow–up for the variables of self–control and distress tolerance in the experimental group was significant (p<0.001). also, for self–control and distress tolerance variables, the lasting effect of mindfulness therapy based on stress reduction in the experimental group was confirmed in the follow–up (p=1.000). conclusion: this study shows that mbsr therapy is effective in increasing the self–control and distress tolerance of adolescents with risky behaviors. therefore, counselors and therapists may use this treatment to improve these variables in mothers of adolescents with risky behaviors.