تبیین الگوی ساختاری رابطهٔ بین ویژگی‌های شخصیت و عملکرد تحصیلی در دانشجویان: نقش میانجیگر انگیزش تحصیلی

زمینه و هدف: انگیزش تحصیلی، یکی از نیازهای مبرم زندگی روزمره برای دانشجویان است و انجام پژوهش با هدف شناسایی متغیرهای اثرگذار احتمالی بر آن ازجمله ویژگی‌های شخصیت، بر اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر می‌افزاید. پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی ساختاری رابطهٔ بین ویژگی‌های شخصیت و عملکرد تحصیلی در دانشجویان با میانجیگری انگیزش تحصیلی انجام شد. روش‌بررسی: پژوهش حاضر، تحلیلی‌همبستگی به روش تحلیل مسیر بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمام دانشجویان مشغول به تحصیل در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکترای دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات در سال‌های 1398 و 1399 تشکیل دادند که از میان آن‌ها 422 نفر به‌روش نمونه‌گیری داوطلبانه وارد مطالعه شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامهٔ پنج‌عاملی نئو (کاستا و مک‌کری، 1989) و مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند و همکاران، 1992) و آزمون کارکرد تحصیلی (درتاج و دلاور، 1384) بود. برای تحلیل داده‌ها از ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر در نرم‌افزارهای spss نسخهٔ 24 و amos نسخهٔ 24 و سطح معناداری برابر با 0٫05 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، مدل مفروض با داده‌های گردآوری‌شده برازش داشت (rmsea= 0/054 ,agfi=0/952 ,gfi=0/989 , χ^2^2/23)؛ همچنین ضرایب مسیرهای غیرمستقیم بین برون‌گرایی (β=0/216 ,p<0/001)، گشودگی به تجربه(β=0/177 ,p<0/001)، توافق‌پذیری (β=0/163 ,p<0/001)، وظیفه‌شناسی (β=0/176 ,p<0/001) و روان‌رنجورخویی (β=0/077 ,p<0/001) با عملکرد تحصیلی با میانجیگری انگیزش تحصیلی معنادار بود. نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش ، انگیزش بیرونی رابطهٔ بین روان‌رنجورخویی با عملکرد تحصیلی را میانجیگری می‌کند. همچنین انگیزش درونی و انگیزش بیرونی و بی‌انگیزشی روابط بین وظیفه‌شناسی، توافق‌پذیری، گشودگی به تجربه و برون‌گرایی با عملکرد تحصیلی را میانجیگری می‌کنند.

explaining the structural model of the relationship between personality traits and academic performance in university students: the mediating role of academic motivation

abstractbackground & objectives: one of the critical challenges of education regarding student’s academic success is creating motivation and necessary skills for students to deal with academic tasks. thus, the factors affecting students’ academic success have been and still are appealing to educational researchers. academic performance is not only related to intellectual processes but is also influenced by many psychological factors, including personality traits. in addition, some researches indicate that personality traits are among the factors that affect students’ academic motivation. poor academic performance in the university environment can be related to mental health problems. academic motivation is one of the urgent needs of daily life for students. by affecting their perception of themselves and self–efficacy in performing tasks and assignments, it also affects the pursuit of their future life goals. the present study aimed to explain the structural model of the relationship between personality traits and students’ academic performance, considering the mediation role of academic motivation.methods: the present study used the path analysis method to conduct a correlational analysis. the statistical population of the present study included all students of azad university, science and research branch in 2018 and 2019. of them, 422 students were included in the study by available sampling. the inclusion criteria included engaging in education, not being on probation during the student period, not using psychiatric and psychotherapeutic drugs at the same time, not suffering from chronic physical diseases, and not hospitalization during the past year. the exclusion criteria included disabilities and chronic physical diseases, severe mental illnesses, receiving psychotherapy or medication during the past year, and people’s refusal to continue cooperation. the research tools included the neo five–factor inventory (costa & mccrae, 1989), the academic motivation scale (vallerand et al., 1992), and the educational performance test (dortaj & delavar, 2005). for data analysis, the pearson correlation coefficient and path analysis method were used using spss version 24 and amos version 24 software. the significance level was equal to 0.05. results: the present study showed that the hypothesized model had fitness with the collected data (χ2=2.23, cfi=0.989, gfi=0.998, agfi=0.952, and rmsea=0.054). in this study, the indirect path coefficient between academic performance and variables of extroversion (p<0.001, β=0.216), openness to experience (p<0.001, β=0.177), agreeableness (p<0.001, β=0.163), conscientiousness (p<0.001, β=0.176), and neuroticism (p<0.001, β=–0.077) were significant with the mediation of academic motivation.conclusion: based on the research results, extrinsic motivation mediates the relationship between neuroticism and academic performance. also, intrinsic motivation, extrinsic motivation, and motivation mediate the relationships between academic performance and variables of conscientiousness, agreeableness, openness to experience, and extroversion.