بررسی اثربخشی درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی بر بهبود بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی مادران دارای کودکان استثنایی

زمینه و هدف: والدین با کودکان استثنایی در فرایند رشد و تربیت فرزند خود با چالش‌های بسیاری مواجه هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی بر بهبود بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی مادران دارای کودکان استثنایی انجام گرفت.روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعۀ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای کودکان استثنایی شهر تهران در سال 1399 تشکیل دادند. نمونهٔ آماری 31 مادر داوطلب و واجد شرایط ورود به پژوهش بودند که با گمارش تصادفی در گروه آزمایش (شانزده نفر) و گروه گواه (پانزده نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف (ریف، 1989) و پرسش‌نامهٔ شادکامی آکسفورد (آرگیل و همکاران، 1989) استفاده شد. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، هشت جلسه درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی (فریش، 2006) را دریافت کردند. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار آماری spss نسخهٔ 22، تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها 0٫05 بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی مادران کودکان استثنایی گروه آزمایش موثر بود (0٫001>p). باتوجه به مجذور اتا، افزایش میانگین هریک از متغیرهای بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی به‌ترتیب 71درصد و 74درصد، متاثر از مداخلهٔ آموزش مبتنی‌بر کیفیت زندگی بود.نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعۀ حاضر، درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی در افزایش بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی مادران دارای کودکان استثنایی اثربخش است؛ بنابراین مشاوران و درمانگران می‌توانند از این مداخلهٔ درمانی به‌منظور ارتقای سطح بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی مادران دارای کودکان استثنایی استفاده کنند.

examining the effectiveness of therapy based on the quality of life on improving the psychological wellbeing and happiness of mothers with exceptional children

abstractbackground & objectives: the family serves as the fundamental unit for the preservation and maintenance of human emotions, relationships, intellectual standards, and high values. it also functions as a suitable stable kinship and community, a place for cultivating thoughts and morality. in addition to caring for and educating their children, the duty of parents, especially mothers, stands out to create a calm environment with healthy relationships between family members and to grow independence in their children, even those with disabilities such as mental retardation, blindness, deafness, and so on. many researchers believe mothers of exceptional children are more depressed than mothers of typical children, unable to control their anger towards their children. therefore, the present study was conducted to determine the effectiveness of therapy based on the quality of life (qol) in improving the psychological wellbeing and happiness of mothers with exceptional children.methods: this quasi–experimental study employed a pretest–posttest design with a control group. the statistical population consisted of mothers with exceptional children living in tehran city, iran, in 2020. the statistical sample consisted of 31 mothers who volunteered and qualified to enter the research. they were randomly assigned to the experimental group (n=16) and the control group (n=15). the inclusion criteria were as follows: not using other psychological and psychotherapy services simultaneously with the research, lacking psychiatric disorders, not taking psychiatric drugs, and not receiving other group counseling during the research period. the exclusion criteria were as follows: not being satisfied with continuing to participate in the research, absenting more than two sessions in training sessions, and being unable to carry out the training session plans. the study data were collected by ryff’s psychological well–being scale (rpwbs) (ryff, 1989) and the oxford happiness questionnaire (argyl et al., 1989). only the participants in the experimental group received 8 sessions of treatment based on improving their quality of life (frisch, 2006). the research data were analyzed in descriptive (mean and standard deviation) and inferential statistics (multivariate covariance analysis) using spss version 22. the significance level of the tests was set at 0.05.results: the results showed that after removing the effect of the pretest, the therapy based on the qol was effective in improving psychological wellbeing (p<0.001) and happiness (p<0.001) in mothers of exceptional children in the experimental group. according to the eta squared, the average increase of each of the variables of psychological wellbeing and happiness was 71% and 74%, respectively, due to the intervention of this therapy. conclusion: based on the present study, therapy based on the qol effectively improves mothers’ psychological wellbeing and happiness with exceptional children. therefore, counselors and therapists can use this therapeutic intervention to improve the psychological wellbeing and happiness of mothers with exceptional children.