اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسئلهٔ شناختی-اجتماعی بر کنترل عواطف نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر

زمینه‌ و‌ هدف: یکی از رفتارهای مخرب دورهٔ نوجوانی رفتارهای پرخطر است که انجام مداخلاتی در این زمینه لازم است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسئلهٔ شناختی-اجتماعی بر کنترل عواطف نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر بود.روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی نوجوانان دختر متوسطهٔ بابلسر در سال تحصیلی 1397-98 تشکیل دادند. نمونه‌گیری این پژوهش در دو ‌مرحله انجام گرفت: الف: چهارصد دانش‌آموز به‌صورت تصادفی خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای از میان همهٔ دانش‌آموزان انتخاب شدند و مقیاس رفتارهای پرخطر نوجوانان ایرانی (زاده‌محمدی و احمدآبادی، 1387) روی آن‌ها اجرا شد؛ ب: افراد دارای نمرهٔ بیشتر (نمرات بیشتر از 50درصد یعنی بیشتر از 76) مشخص شدند که 85 نفر بودند. از بین آن‌ها 36 نفر با تمایل به ادامهٔ همکاری، انتخاب شدند. سپس به‌صورت تصادفی ساده در گروه آزمایش و گروه گواه (هر گروه هیجده نفر) قرار گرفتند. در پیش‌‌آزمون و پس‌آزمون برای هر دو گروه، مقیاس کنترل عواطف (ویلیامز و همکاران، 1997) استفاده شد. برای گروه آزمایش آموزش مهارت‌های حل مسئلۀ شناختی-اجتماعی به‌مدت ده جلسهٔ یک‌و‌نیم‌ساعته ارائه شد؛ اما گروه گواه هیچ‌گونه درمانی دریافت نکرد. برای تحلیل داده‌ها، آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) با استفاده از نرم‌افزار spss نسخهٔ 23 در سطح معناداری 0٫05 به‌کار رفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از تعدیل نمرات پیش‌آزمون، بین گروه‌های آزمایش و گواه در مولفه‌های خشم، خُلق افسرده و اضطراب تفاوت معناداری وجود داشت (0٫001>p). همچنین نتایج مجذور اتا نشان داد، 45درصد، 50درصد و 57درصد از تغییرات به‌ترتیب خشم، خُلق افسرده و اضطراب ناشی‌از مداخلۀ آموزشی بوده است.نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های این پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود، آموزش مهارت‌های حل مسئلهٔ شناختی-اجتماعی بر کنترل عواطف نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر اثربخشی دارد.

the effectiveness of cognitive-social problem-solving skills training in the emotional control of female adolescents with high-risk behaviors

background & objectives: adolescence is a transitional period from childhood to adulthood, and one of the most destructive behaviors in adolescence is high–risk behaviors. one of the destructive behaviors in adolescence is high–risk behaviors. people can perform these behaviors at any time, but they can bring very harmful results for people, their families, and society. one of the fundamental problems that plague teenagers during adolescence is risky behavior caused by emotional problems. many factors play a role in the appearance of high–risk behaviors. one of these factors is how emotions appear when stress occurs under challenging conditions. among the treatments that can control adolescents’ emotions with high–risk behaviors is social–cognitive problem–solving skills. teaching social–problem solving skills is a cognitive and emotional–behavioral process through which people try to create an answer to the problems they face and according to the situation. we aimed to investigate the effectiveness of cognitive–social problem–solving skills training in controlling the emotions (affections) of adolescent girls with high–risk behaviors living in babolsar city, iran.methods: this study was quasi–experimental with a pretest–posttest design with a control group. the statistical population comprised all high school girl adolescents studying in babolsar city in the 2018–2019 academic year. sampling was done in two stages: in this phase, 400 students were randomly selected by multistage cluster random sampling from all female students in the city; in the second stage, 85 students with the highest score on the iranian adolescents risk–taking scale (zadeh mohammadi & ahmad abadi, 2008) were selected. of whom 36 volunteered students participated in the study. next, they were randomly assigned to the experimental group and the control group (18 people in each group). the inclusion criteria were having problems with high–risk behaviors based on the screening questionnaire, willingness to participate in the study, and not suffering from other disorders or drug use. the exclusion criteria were absence in more than one intervention session, simultaneous participation in other intervention programs, and unwillingness to continue the study. the two groups received a pretest, and the control group did not receive any treatment. the experimental group received cognitive–social problem–solving skills training for ten 1.5–hour sessions. data in the pretest and posttest were gathered via the affective control scale (williams et al., 1997). to analyze the collected data, descriptive statistics indicators (frequency, percentage, mean and standard deviation) were used. with the purpose of inferential analysis of research data, multivariate covariance analysis (mancova) was performed. data analysis was done in spss version 23. a significance level of 0.05 was considered for all tests.results: the results showed that after adjusting for the pretest scores, there was a significant difference between the experimental and control groups in the components of anger (p<0.001), depressed mood (p<0.001), and anxiety (p<0.001). also, the eta squared statistics showed that the educational intervention changed 45%, 50%, and 57% of anger, depressed mood, and anxiety scores, respectively.conclusion: according to the research findings, training in social–cognitive problem–solving skills is effective in controlling the emotions of adolescent girls with high–risk behaviors.