مقایسهٔ اثربخشی مداخلهٔ فراتشخیصی و طرح‌واره‌درمانی مبتنی‌بر توجه‌آگاهی بر پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه‌ای در بیماران با سرطان پستان

زمینه و هدف: سرطان پستان احتمالاً ترسناک‌ترین تومور زنان است و موجب پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه‌ای در این افراد می‌شود؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسهٔ اثربخشی طرح‌واره‌درمانی مبتنی‌بر‌ توجه‌آگاهی و مداخلهٔ فراتشخیصی بر پریشانی‌ هیجانی و اجتناب تجربه‌ای در زنان با سرطان پستان صورت گرفت. روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و دورهٔ پیگیری 45روزه همراه با گروه کنترل بود. جامعهٔ آماری را تمامی بیماران زن دارای سرطان پستان در سال 1400-1397 مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های امید و امام‌رضا(ع) مشهد تشکیل دادند. از افراد واجد شرایط داوطلب، 41 نفر (پس از ریزش) به‌روش هدفمند انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در گروه‌های آزمایش (طرح‌واره‌درمانی مبتنی‌بر‌ توجه‌آگاهی=چهارده نفر و درمان فراتشخیصی=سیزده نفر) و گروه کنترل (چهارده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها مقیاس اضطراب، استرس، افسردگی (لاویبوند و لاویبوند، 1995) و نسخۀ دوم پرسش‌نامهٔ پذیرش و عمل (بوند و همکاران، 2011) بود. طرح‌واره‌درمانی مبتنی‌بر‌ توجه‌آگاهی در هشت جلسه و دو جلسه پیگیری نوددقیقه‌ای و درمان فراتشخیصی یکپارچه در ده جلسهٔ نوددقیقه‌ای صرفاً برای گروه‌های آزمایش اجرا شد. تحلیل‌ داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه، آزمون کای‌دو، روش تحلیل ‌واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی ازطریق نرم‌افزار spss نسخهٔ 25 در سطح معناداری 0٫05 صورت گرفت. یافته‌ها: بین میانگین نمرات گروه‌های آزمایش با گروه کنترل در مراحل پس‌آزمون و پیگیری در خرده‌مقیاس‌های افسردگی و اضطراب و استرس متغیر پریشانی و متغیر اجتناب تجربه‌ای تفاوت معنادار وجود داشت (0٫05>p). بین اثربخشی دو نوع درمان بر متغیرهای مذکور تفاوت معناداری مشاهده نشد (0٫05p). تفاوت معنادار بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری نیز حاکی از ماندگاری اثربخشی درمان‌ها در مرحلۀ پیگیری بود (0٫05>p). نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که درمان فراتشخیصی و طرح‌واره‌درمانی ‌مبتنی‌بر ‌توجه‌آگاهی، هر دو به‌طور معناداری باعث کاهش پریشانی ‌هیجانی و اجتناب تجربه‌ای زنان با سرطان پستان می‌شوند.

the effectiveness of transdiagnostic intervention and schema therapy based on mindfulness on emotional distress and experiential avoidance in patients with breast cancer with follow-up

background & objectives: breast cancer is probably a frightening tumor in women and causes emotional distress and experiential avoidance in these people. one of the problems of people with cancer is psychological and emotional distress that can be seen in different phases of cancer diagnosis and treatment. distress is a multifactorial unpleasant experience of a psychological nature (cognitive, behavioral, emotional) that interferes with the ability to cope effectively with cancer, its physical symptoms and treatment. it is also a broad term that includes a wide range of emotions and psychiatric symptoms, including depression and anxiety. in addition to emotional distress, receiving a breast cancer diagnosis can upset a person in as much as rejecting the truth of having cancer, a response called experiential avoidance. in this study, we try to compare the effectiveness of transdiagnostic therapy and schema therapy based on mindfulness on improving emotional distress and experiential avoidance in patients with breast cancer. methods: the research method was quasi–experimental with a pretest–posttest and a 45–day follow–up design with a control group. the statistical population was all female patients with breast cancer in 2018–2021 who were referred to omid and imam reza (as) hospitals in mashhad. a total of 41 subjects were purposefully selected and randomly assigned to the two experimental (mindfulness–based schema therapy with 14 people and transdiagnostic therapy with 13 people) and one control group (14 persons). data collection tools were depression anxiety stress scales (dass–21) (lovibond and lovibond, 1995) and acceptance and action questionnaire second version (aaq–ii) (bond et al., 2011). schema therapy based on mindfulness was implemented in 8 sessions and two 90–min follow–up sessions and transdiagnostic therapy in ten 90–min sessions only for the experimental groups. to analyze the data, descriptive statistics (frequency, mean and standard deviation) and inferential statistics (1–way analysis of variance, chi–square test, analysis of variance with repeated measures and bonferroni’s post hoc test) were used in spss version 25. the significance level of statistical tests was considered 0.05. results: findings showed that the group effect, time effect, and time × group interaction effect were significant for depression, anxiety, and stress subscales of the emotional distress variable (p<0.05) and the experiential avoidance variable (p<0.05). there was no statistically significant difference between the two groups of transdiagnostic therapy and schema therapy based on mindfulness in terms of changes in the average score of depression (p=0.060), anxiety (p=0.880), and stress (p=0.870) subscales. however, there were significant differences between the two groups of schema therapy based on mindfulness and control in terms of changes in the average score of depression (p<0.001), anxiety (p=0.040), and stress (p<0.001) subscales and also between the transdiagnostic therapy and control groups in terms of changes in the average scores of depression (p=0.020), anxiety (p=0.040) and stress (p=0.002) subscales. changes in the mean scores of depression, anxiety, and stress subscales in the two intervention groups between the pretest and posttest stages (p=0.001 for all subscales) and the pretest and follow–up stages (p=0.001 for all subscales) were significant and also in the mentioned subscales between the posttest and follow–up stages (p=0.002, p=0.040, p=0.030, respectively) there were significant statistical differences, indicating the persistence of the effectiveness of treatments in the follow–up phase.