بررسی اثربخشی ذهن‌آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان، خرد، تفکر منطقی و سازگاری اجتماعی نوجوانان دختر پرخاشگر

زمینه و هدف: امروزه یکی از مسائل مهم مربوط به دانش‌آموزان، پرخاشگری است که مولفه‌های زیادی در آن دخالت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی ذهن‌آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان، خرد، تفکر منطقی و سازگاری اجتماعی نوجوانان دختر پرخاشگر انجام شد. روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را دانش‌آموزان دختر دورهٔ دوم متوسطه در منطقهٔ چهار آموزش‌وپرورش تبریز در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند. از میان مدارس متوسطهٔ دخترانهٔ منطقهٔ مذکور، دو مدرسه به‌صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد. از غربالگری اولیه با استفاده از پرسش‌نامهٔ پرخاشگری (باس و پری، 1992)، سی نفر از دانش‌آموزان دختر دارای پرخاشگری به‌صورت داوطلبانه وارد مطالعه شدند و در دو گروه پانزده‌نفری گواه و آزمایش قرار گرفتند. آزمودنی‌های گروه آزمایش به‌صورت گروهی مداخلهٔ درمانی ذهن‌آگاهی (ویلیامز، 2010) را به‌مدت شش جلسه، هفته‌ای یک جلسه به‌مدت 1٫5تا2 ساعت دریافت کردند. داده‌ها در دو مرحله قبل و بعد از مداخله ازطریق مقیاس ارزش‌های بنیادین (جیسون و همکاران، 2001)، پرسش‌نامهٔ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و کرایج، 2006)، پرسش‌نامهٔ تفکر منطقی (کمبر و همکاران، 2000) و پرسش‌نامهٔ مهارت‌های اجتماعی (ماتسون و همکاران، 1983) جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در نرم‌افزار spss نسخهٔ 24 در سطح معناداری 0٫05 صورت گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد، درمان ذهن‌آگاهی در گروه آزمایش درمقایسه با گروه گواه موجب افزایش راهکارهای سازش‌یافتۀ تنظیم شناختی هیجان (0٫001>p)، کاهش راهکارهای سازش‌نیافتۀ تنظیم شناختی هیجان (0٫001>p) و نیز افزایش خرد (0٫002=p)، سازگاری اجتماعی (0٫010=p) و تفکر منطقی (0٫001>p) در نوجوانان دختر پرخاشگر شد. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها، آموزش ذهن‌آگاهی موجب بهبود مولفه‌های تنظیم شناختی هیجان، خرد، تفکر منطقی و سازگاری اجتماعی در نوجوانان پرخاشگر می‌شود؛ بنابراین می‌توان ذهن‌آگاهی را به‌عنوان درمانی موثر در بهبود این مولفه‌ها در افراد پرخاشگر توصیه کرد.

evaluating the effectiveness of mindfulness on cognitive regulation of emotion, wisdom, rational thinking, and social adjustment among the female aggressive teenagers

background & objectives: being aggressive among teenagers is one of the most important problems that the scientists of this millennium have to face. aggression could affect the cognitive regulation of emotion, wisdom, rational thinking, and social adjustment. so we should find a treatment that increases these variables in aggressive students. different methods have been used to treat aggression. however, the failure of traditional cognitive–behavioral methods, highlights the need to examine new cognitive–behavioral approaches for treating aggression. in recent years, mindfulness in the scientific community has attracted much attention and as a moment–by–moment awareness of the experience gained from purposeful attention, it is defined as the acceptance without judgment of existing experiences. so, this study aimed to evaluate the effectiveness of mindfulness on the cognitive regulation of emotion, wisdom, rational thinking and social adjustment among aggressive teenagers.methods: the method of the present study was quasi–experimental with a pretest–posttest design with a control group. the independent variable of the research was mindfulness treatment. the dependent variables were as follows: wisdom, rational thinking, social adjustment, and the cognitive regulation of emotion among the aggressive girls. the study’s statistical population comprised secondary female high school students in district 4 education, tabriz city, iran, in the 2018–2019 academic year. among the girls’ schools in the mentioned region, two schools were selected by random cluster method. among these, 100 students with the necessary criteria in the aggression questionnaire (buss & perry, 1992) (score greater than 94) from two schools were screened. in the following, 30 interested school girls were selected voluntarily, referring to kazemi zahrani and behnampour’s article (2020), and were placed in two groups of 15 people, the mindfulness group and the control group. one group was the control group and no intervention was performed for them. the inclusion criteria were as follows: similar cultural and economic characteristics, obtaining a higher than average score in the aggression questionnaire (buss & perry, 1992), being 16–17 years old, having characteristics and criteria of aggression, obtaining written consent from parents, and not receiving any mindfulness training. the inclusion characteristics and criteria of aggression were as follows: aggression on average twice a week for at least three months, destroying or damaging property without considering their value, inability to control aggression, and confusion or disorder in psychological and social functions. the exclusion criteria were not answering the questions of the questionnaires in the pretest and posttest (for the experimental and control groups) and not attending more than two therapy sessions. in the experimental group, williams’ mindfulness treatment package (2010) and necessary training and techniques were presented in six 1.5–2 hours sessions, one session per week. before and after the treatment, we used the fundamental values scale (jason et al., 2002), cognitive emotion regulation questionnaire (garnefski & kraaij, 2006), rational thinking questionnaire (kember et al., 2000), and social skill questionnaire (matson et al., 1983) in both groups. data analysis was done with the help of spss version 24 software. the mean and standard deviation of the research variables were calculated in the pretest and posttest. univariate analysis of covariance was used to check the effectiveness of treatment in each variable. the significance level of statistical tests was 0.05.