مقایسهٔ اثربخشی مداخلات درمانی آموزش نوروفیدبک و یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی بر افزایش مهارت‌های شناختی کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش‌فعالی

زمینه و هدف: آموزش نوروفیدبک و فعالیت‌های یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی درمان‌های جایگزین و مکمل برای کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش‌فعالی در نظر گرفته می‌شوند که هدف آن‌ها بهینه‌سازی توان‌مندی‌های مغزی است. هدف این پژوهش، مقایسهٔ اثربخشی مداخلات درمانی آموزش نوروفیدبک و یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی بر افزایش مهارت‌های شناختی کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش‌فعالی بود.روش بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری 45روزه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را دانش‏آموزان 7تا11سالۀ دارای نشانه‏های اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی در شهر مشهد در سال 1398 تشکیل دادند. نمونهٔ پژوهش 36 نفر از افراد واجد شرایط داوطلب شرکت در مطالعه بودند که در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. آموزش‌های نوروفیدبک و یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی، هرکدام در 36 جلسه صرفاً برای گروه‌های آزمایش اجرا شد. از فرم کوتاه مقیاس درجه‌بندی والدین کانرز (کانرز و همکاران، 1998)، مقیاس درجه‌بندی معلم کانرز (کانرز و همکاران، 1998)، نسخۀ نرم‌افزاری آزمون عملکرد پیوستۀ روزولد و همکاران (1956) و هوش‌آزمای تهران-استنفورد-بینه (افروز و کامکاری، 1385) برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌‌گیری مکرر و آزمون‌های تعقیبی توکی و بونفرونی در نرم‌افزار spss نسخهٔ 23 در سطح معناداری 0٫05 انجام شد. یافته‌ها: در میانگین نمرات هوش غیرکلامی، گروه آموزش نوروفیدبک با گروه یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی (0٫035=p) و با گروه کنترل (0٫018=p) تفاوت معناداری داشت؛ اما بین میانگین نمرات هوش کلامی (0٫411=p) و هوش کلی (0٫127=p) بین دو گروه آزمایش تفاوت معناداری وجود نداشت؛ همچنین در هر دو گروه آزمایش، در میانگین نمرات هر سه متغیر مذکور در مراحل پیش‌آزمون با پس‌آزمون، پیش‌آزمون با پیگیری و پس‌آزمون با پیگیری تفاوت معناداری وجود داشت (0٫001>p). نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، در مقام مقایسه، به‌جز در هوش غیرکلامی که آموزش نوروفیدبک اثربخشی بیشتری درمقایسه با یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی دارد، هر دو رویکرد آموزش نوروفیدبک و یکپارچه‌سازی ادراکی-حرکتی به‌عنوان درمان‌های جایگزین و مکمل، در مراحل پس‌آزمون و پیگیری بر افزایش توان‌مندی‌های شناختی کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش‌فعالی موثرند. 

comparing the effect of therapeutic intervention neurofeedback training and perceptual-motor integration on increasing cognitive abilities in children with attention-deficit/hyperactivity disorder

background & objectives: cognitive skills deficits, including visual–spatial working memory, spatial–verbal working memory, and spatial recognition memory, which underlie complex reasoning, are problematic in children with attention–deficit/hyperactivity disorder (adhd). neurofeedback training is an appropriate treatment method to reduce adhd and increase concentration in these children. neurofeedback training, based on increasing beta wave activity and suppressing theta wave activity, has shown that after training, reduction of inattentive behaviors and improvement in attention is observed in the cognitive function of children with adhd. children with adhd have poor motor coordination, which is a double problem with adhd. these children also perform worse on static and dynamic balance tests than normal children. because of the relatively high prevalence of adhd in the world, including iran, on the one hand, we are witnessing the adverse effects of this disorder on family mental health and the educational environment of children with adhd. so, this study aimed to compare the effectiveness of neurofeedback training interventions and perceptual–motor integration on increasing cognitive skills in children with adhd.methods: the method of the present study was a quasi–experimental study with a pretest–posttest and 45 days follow–up design with a control group. the study’s statistical population was 7 to11 years old students with symptoms of adhd studying in primary school in mashhad city, iran, in 2019. by the available sampling method, 36 students were randomly chosen and assigned in 3 groups of neurofeedback training, perceptual–motor integration, and control. the inclusion criteria in this study included age (7–11 years), average iq (80–109) (based on the initial assessment test of students at the beginning of school entry) and not using medication (according to the physician). lack of regular and appropriate cooperation to participate in training sessions, as well as the absence of more than three sessions and the presence of comorbidities such as behavioral problems or coping disregard (based on diagnostic criteria in dsm–5) were considered as criteria for students’ withdrawal from the study. the study data were gathered via conners teacher rating scale (conners et al., 1998), conners parent rating scale–short form (conners et al., 1998), the software version of continuous performance test (original test by rosvold et al., 1956) and tehran–stanford–binet intelligence test (afrooz & kamkari, 2006). neurofeedback and perceptual–motor integration training were performed in 36 sessions for the experimental groups. the control group did not receive any special training during this period. for data analyses, we used descriptive statistics (frequency, percentage, mean, standard deviation) and inferential statistics (repeated measures analysis of variance). paired comparison of groups was based on the tukey test and paired comparison of measurement steps on the bonferroni test. data analysis was performed in spss software version 23. the significance level of all tests was considered 0.05.results: the results showed that in nonverbal intelligence (p<0.001), verbal intelligence (p<0.001) and general intelligence (p<0.001), the differences within the group were significant over time. the interaction between the measurement stage and the group was also significant in all three variables (p<0.001). there were significant differences between non–verbal intelligence (p=0.012) and general intelligence (p=0.046) between groups. but in verbal intelligence, there were no significant differences between groups (p=0.312). there was a significant difference in the mean scores of nonverbal intelligence in the neurofeedback training group with the perceptual–motor integration group (p=0.035) and the control group (p=0.018).