بررسی اثربخشی درمان ‌شناختی مبتنی‌ بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب اجتماعی و پرخاشگری دانش ‌آموزان دختر مقاطع اول و دوم متوسطه

زمینه و هدف: با توجه به شیوع فراوان اختلال‏های اضطراب اجتماعی و پرخاشگری و پیامدهای این اختلال‏ها بر کیفیت زندگی اجتماعیِ مبتلایان، درمان‏های روان‌شناختی در این حوزه رو به گسترش است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی‌ بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب اجتماعی و پرخاشگری دانش‏آموزان دختر مقاطع اول و دوم متوسطه انجام شد. روش ‌بررسی: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی و پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را دانش‏آموزان دختر مقاطع متوسطهٔ اول و دوم شهر کرمان در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدف‌مند بود و 36 نفر واجد شرایط داوطلب، در گروه آزمایش و گروه گواه (هر گروه هجده‌ نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش هشت جلسهٔ دوساعته (دو بار در هفته) آموزش ذهن‌آگاهی براساس مدل‏های درمانی کوکووسکی و همکاران (2015) دریافت کرد؛ ولی برای گروه گواه آموزشی ارائه نشد. پرسشنامه‌ٔ هراس اجتماعی (کانور و همکاران، 2000) و پرسشنامه‌ٔ پرخاشگری (باس و پری، 1992) قبل و بعد از اجرای آموزش در هر دو گرو‌ه اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس با نرم‌افزار spss نسخهٔ 20 صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها 0٫05 در نظر گرفته‌ شد. یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که پس از حذف اثر پیش‌آزمون تفاوت معناداری در اضطراب اجتماعی و پرخاشگری بین گروه گواه و گروه آزمایش در پس‌آزمون وجود داشت (0٫001>p). اندازۀ اثر برای متغیر اضطراب اجتماعی 0٫38 و برای متغیر پرخاشگری 0٫14 بود. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، درمان شناختی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر کاهش اضطراب اجتماعی و کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان اثر دارد.

the effects of mindfulness-based cognitive therapy on students’ social anxiety and aggression in high-school female students

background & objectives: anxiety and aggression, as the indicators of non–adjustment, can present adverse effects, such as impaired functioning and health conditions. social anxiety disorder is a pervasive condition in which an individual experiences severe fear in the company of others or when functioning in front of them. there exists a high prevalence and destructive consequences of such disorders concerning social functioning, education, and interpersonal relationships. extensive investment has been performed in therapeutic interventions. one of these interventions that have received the most scientific support is mindfulness–based cognitive therapy (mbct). recently, due to the high prevalence of social anxiety disorders and aggression and the consequences of these conditions on the quality of social life of patients, psychological therapies are expanding in this area. accordingly, this study aimed to evaluate the effects of mbct on social anxiety and aggression in first– and second–grade female students.methods: this was a quasi–experimental study with a pretest–posttest and a control group design. the study population included all first– and second–grade high–school females in kerman city, iran, in the academic year of 2019–2020 who were referred to the counseling center of the general directorate of education (department of education) due to psychological problems. the sample size was selected based on the research type. accordingly, 36 individuals were selected as the research sample by random sampling method and assigned to the experimental and control groups (n=18/group). for gathering data in pretest and posttest phases, we used the social phobia inventory (connor et al., 2000) and the aggression questionnaire (bass & perry, 1992). the experimental group received 8 two–hour sessions (twice a week) of mbct as per kocovski et al.’s package (2015). descriptive statistics, such as mean and standard deviation and inferential statistics, including analysis of covariance (ancova) were used to analyze the obtained data in spss. the significance level of the tests was considered 0.05.  results: the ancova results indicated that after removing the pretest effects, there was a significant difference in social anxiety and aggression between the control and experimental groups in the posttest step (p<0.001). the relevant effect size was measured as 0.38 and 0.14 for social anxiety and aggression, respectively.conclusion: according to the research results, mbct reduced social anxiety and aggression in the examined students. thus, psychologists and counselors can use this technique to reduce students’ psychological problems.