بررسی اثربخشی درمان مبتنی ‌بر پذیرش و تعهد بر کاهش آشفتگی هیجانی و عدم تحمل بلاتکلیفی در همسران افراد سوء‌ مصرف ‌کنندهٔ مواد

زمینه و هدف: مشکلات ناشی ‌از سوء مصرف مواد در بسیاری از جنبه‌ها مانند خلق، رفتار، عملکرد شناختی، اجتماعی و شغلی، نیاز به مداخلات روان‌شناختی را در این افراد و خانواده‌‌های آنان را آشکار می‌‌کند؛ ازاین ‌رو هدف این پژوهش بررسی اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر کاهش آشفتگی هیجانی و عدم تحمل بلاتکلیفی همسران افراد سوء ‌مصرف ‌کنندهٔ مواد بود. روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی همسران (زنان) افراد سوء‌مصرف‌کنندهٔ مواد مراجعه‌کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر اردبیل در نیمهٔ اول سال 1399 تشکیل دادند. به‌روش نمونه‌گیری دردسترس تعداد چهل نفر از افراد واجد شرایط وارد مطالعه شدند و در دو گروه بیست‌نفری آزمایش و گواه به‌صورت تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش هشت جلسهٔ هفتاددقیقه‌ای درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد براساس بستۀ آموزشی هیز و همکاران (1999) دریافت کرد؛ اما گروه گواه هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس (لاویبوند و لاویبوند، 1995) و مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (فریستون و همکاران، 1994) بود. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون‌های تی و کای دو با بهره‌گیری از نرم‌افزار آماری spss نسخهٔ 22 تجزیه‌ و تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها 0٫05 در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر کاهش آشفتگی هیجانی شامل استرس (0٫001>p)، اضطراب (0٫001>p) و افسردگی (0٫003=p) و همچنین کاهش عدم تحمل بلاتکلیفی (0٫001>p) و مولفه‌های آن شامل ناتوانی برای انجام عمل (0٫001>p)، استرس‌آمیزبودن بلاتکلیفی (0٫003=p)، منفی‌بودن رویدادهای غیرمنتظره (0٫001>p) و بلاتکلیفی در مورد آینده (0٫001>p) در همسران افراد سوء ‌مصرف ‌کنندهٔ مواد تاثیر داشت. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش سودمندی درمان مبتنی ‌بر پذیرش و تعهد بر کاهش آشفتگی هیجانی و کاهش عدم تحمل بلاتکلیفی همسران افراد سوء‌ مصرف ‌کنندهٔ مواد سودمند و موثر است.

effects of acceptance and commitment therapy on emotional distress and uncertainty intolerance in drug abusers’ spouses

background & objectives: drug abuse consequences affect numerous individual aspects of human life, such as mood, behavior, cognitive function, social and occupational performance, and marital relationships. family is the most vulnerable institution in the society to drug abuse; due to dependence, the substance dependent’s caregiver is unable to play their role as the father of the family, the spouses of these people are exposed to serious physical, spiritual, psychological, social; thus, economic damages which despair and disappointment, fear, feeling guilty, suicide, depression, tension, and isolation are main relevant impacts. therefore, psychological interventions are widely applied for this population and particularly their families. the current study aimed to investigate the effects of acceptance and commitment therapy (act) on emotional distress and uncertainty–intolerance in drug abusers’ spouses.methods: this was a quasi–experimental study with a pretest–posttest and a control group design. the statistical population included all spouses (women) of drug abusers who were referred to addiction treatment centers in ardabil city, iran, in 2020. using the convenience sampling method, 40 eligible individuals were enrolled in the study and randomly assigned to the experimental and control groups (n=20/group). the inclusion criteria were having no psychological problems and having basic literacy to complete the questionnaires; the exclusion criteria were unwillingness to participate in the study and absence from two intervention sessions. the experimental group received eight 70–minute weekly act sessions based on hayes et al.’s (1999) training package; however, the control group received no intervention. for data collection, the depression anxiety stress scale (dass–21; lovibond & lovibond, 1995) and uncertainty tolerance scale (freeston et al., 1994) were used for the pretest and posttest examinations. descriptive statistical methods, including mean and standard deviation, were applied; inferential statistics, including multivariate analysis of covariance (mancova), t–test, and chi–squared test were also used in spss to analyze the obtained data. the significance level of the tests was considered 0.05.results: the present study results suggested that act significantly affected emotional distress and uncertainty intolerance. therefore, this treatment reduced emotional distress components, including stress (p<0.001), anxiety (p<0.001), and depression (p=0.003) and decreased the uncertainty intolerance and its components, including passivity (p<0.001), being stressful (p=0.003), pessimistic (p<0.001), and uncertainty about the future (p<0.001) in the study sample.conclusion: the obtained findings indicated that act was effective in reducing the emotional distress and uncertainty–intolerance in drug abusers’ spouses. therefore, family counselors and therapists can use the present study findings for clinical and therapeutic interventions.