مدل تبیین کیفیت زندگی براساس طرحواره‌های ناسازگار و سبک‌‌های دلبستگی با نقش میانجی خودمتمایزسازی در دانشجویان پسر سوءمصرف‌کنندهٔ مواد مخدر

زمینه و هدف: کیفیت زندگی تحت‌تاثیر عواملی مانند طرحواره‌‌های ناسازگار اولیه و سبک‌‌های دل‌بستگی قرار دارد و مولفه‌‌های مرتبط با خانواده مانند خودمتمایزسازی، می‌‌تواند بر آن اثرگذار باشد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین مدل کیفیت زندگی دانشجویان پسر سوء‌مصرف‌کنندهٔ مواد مخدر براساس طرحواره‌‌های ناسازگار حوزهٔ بریدگی و طرد و سبک‌‌های دل‌بستگی با نقش میانجی خودمتمایزسازی بود. روش‌ بررسی: پژوهش حاضر، مطالعه‌ای توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعهٔ ‌‌آماری دانشجویان پسر دانشگاه خوارزمی تهران در سال 1397 بودند. 171 نفر به‌روش دردسترس انتخاب شدند. در این پژوهش مقیاس دل‌بستگی بزرگسال (کولینز و رید، 1990)، فرم کوتاه پرسشنامۀ طرحواره‌های ناسازگار (یانگ، 1998)، فرم کوتاه پرسشنامهٔ کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (1996) و پرسشنامهٔ خودمتمایزسازی (اسکورن و فردلندر، 1998) به‌کار رفت. داده‌‌ها در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی (استفاده از تحلیل مسیر) با بهره‌‌گیری از نرم‌‌افزارهای amos و spssدر سطح معناداری 0٫05 تحلیل شدند.یافته‌‌ها: نتایج نشان داد، تبیین کیفیت زندگی توسط طرحواره‌‌های محرومیت هیجانی (0/012=p= 0/333=beta) و رهاشدگی (0/023=p، 0/309=beta) و بی‌‌اعتمادی (0/038=p= 0/293=beta) معنادار است. از طرف دیگر، مسیر تبیین سبک دل‌بستگی ناایمن اجتنابی (0/048=p، 0/360=beta)، ناایمن دوسوگرا (0٫049=p= 0/135=beta) و مسیر تبیین خودمتمایزسازی بر اساس کیفیت زندگی (0/032=p= 0/374=beta) معنادار است. همچنین مدل تبیین کیفیت زندگی دانشجویان مبتلا به سوءمصرف مواد مخدر، براساس طرحواره‌های بریدگی و طرد و سبک‌‌های دل‌بستگی باتوجه به نقش میانجی خودمتمایزسازی معنادار است (0/075=rmsea، 0/925=agfi). نتیجه‌‌گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر، طرحواره‌های ناسازگار حوزهٔ بریدگی و طرد و سبک‌های دل‌بستگی می‌توانند با نقش میانجی خودمتمایزسازی مدل مطلوبی را برای تبیین کیفیت زندگی دانشجویان پسر سوء مصرف‌کنندۀ مواد مخدر ارائه دهند.

a model for explaining quality of life based on maladaptive schemas and attachment styles with the mediating role of self-differentiation in students with substance abuse

background & objectives: drug abuse is consuming addictive substances in a harmful manner to self or others, i.e., a type of drug use disorder. quality of life (qol) represents the wellbeing of the individual and its’ life–associated variables. qol is affected by various characteristics, including early maladaptive schemas and attachment styles. furthermore, individuals, in the family system, are affected by emotional–cognitive factors. one of these variables is self–differentiation. therefore, the present study aimed to investigate a model explaining the qol of substance–dependent male students. for this purpose, we considered the scaling and exclusion criteria as well as attachment styles with the mediating role of self–differentiation.methods: this was a causal–comparative study. the sample individuals were involved with substance abuse in the past; accordingly, their effects were being investigated in the present research. the statistical population of this study included all students of kharazmi university of tehran city, iran, in 2016. the sample size, given the limited number of these individuals, was considered as 171. moreover, they were selected by a convenience sampling method. the inclusion criteria of the study were as follows: being current university students; not receiving any counseling or psychotherapy services; not having familial problems, such as running away or being rejected by parents; being dependent on at least one known opioid or stimulant drug. the following tools were applied for collecting the required data: the adult attachment scale (collins and read, 1990), the young schema questionnaire–short form (young, 1998), the world health organization quality of life (whoqol–bref), and the differentiation of self inventory (skowron & friedlander, 1998). the obtained data were analyzed using descriptive statistics and inferential statistics (by path analysis) in amos and spss at a significance level of 0.05.results: the present research results suggested that explanting qol by emotional deprivation schema (beta=0.333, p=0.012), abandonment (beta=0.309, p=0.023) and distrust (beta=0.293, p=0.038) was significant. besides, the pathways of explaining avoidant insecure attachment style (beta=0.360, p=0.048), ambivalent insecurity (b=0.135, p=0.049), and explaining self–differentiation based on lifestyle (beta=0.374, p=0.032) were significant.. moreover, the model of explaining the qol in students with substance abuse based on the maladaptive schemes and attachment styles was significant (rmsea=0.075, agfi=0.925). conclusion: based on the obtained data, maladaptive schemas concerning scaling and exclusion and attachment styles with the mediating role of self–differentiation could provide a desirable model to explain the qol of male students who abuse drugs.