اثربخشی برنامهٔ ذهن‌آگاهی مبتنی ‌بر کاهش استرس بر بهزیستی روان ‌شناختی، تنظیم شناختی هیجان و روابط بین‌ فردی مادران کودکان با ناتوانی‌های تحولی

زمینه و هدف: به‌ دلیل اینکه والدین کودکان با ناتوانی‌های تحولی درمعرض سطوح بیشتر استرس و پیامدهای منفی روانی هستند، به‌‌نظر می‌رسد مشارکت والدین در برنامهٔ درمانی می‌تواند این آشفتگی را کم کند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامهٔ ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر بهزیستی روان‌شناختی، تنظیم شناختی و روابط بین‌فردی مادران کودکان با نارسایی‌های تحولی انجام شد.روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را همهٔ مادران کودکان با ناتوانی‌های تحولی تشکیل دادند که در سال 98-1397 در شهر سقز زندگی کردند. نمونهٔ مطالعه‌شده شامل سی نفر از این مادران بود که ازطریق روش نمونه‌گیری دردسترس گزینش شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه (آزمایش و گواه) قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). ابزار اندازه‌گیری در این پژوهش پرسشنامۀ بهزیستی روان‌شناختی (ریف، 1989)، پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان (گرانفسکی و کرایچ، 2006) و نسخۀ کوتاه پرسشنامۀ روابط بین‌فردی (بارخام و همکاران، 1996) بود. برای مادران گروه آزمایش هشت جلسهٔ دوساعته برنامهٔ درمانی ارائه شد. این برنامهٔ درمانی با اقتباس و تکیه بر محتوای برنامهٔ ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس (کابات-زین، 2005) و کتاب کار ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس (استاهل و گلداستین، 2019) بود؛ اما گروه گواه هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در نرم‌افزار spss در سطح معناداری 0٫05 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر تنظیم شناختی هیجان اثربخشی مثبت و معناداری داشت که خود باعث افزایش راهکار‌های سازش‌یافته (p<0.001) و کاهش راهکارهای سازش‌نیافته (0٫002=p) در گروه آزمایش شد؛ همچنین این روش درمانی موجب افزایش بهزیستی روان‌شناختی و کاهش مشکلات روابط بین‌فردی در گروه آزمایش شد (p<0.001). نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، روش درمانی ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر کاهش استرس بر بهبود تنظیم شناختی هیجان، افزایش بهزیستی روان‌شناختی و کاهش مشکلات روابط بین‌فردی مادران دارای کودکان با ناتوانی‌‌های تحولی اثربخشی دارد.

the effects of mindfulness-based stress reduction program on psychological wellbeing, emotion regulation, and interpersonal relationships in the mothers of children with developmental disabilities

background & objectives: the family is a dynamic system where individuals with a sense of belonging and a unique identity enjoy a safe environment. this safe environment protects them socio–economically and emotionally. the families of children with disabilities are at high risk for having a child with an injury; this problem is encountered when less attention is paid to the health of families. the presence of a family member with a disorder affects the functioning of all family members. the parents of children with developmental disorders experience numerous challenges that expose them to high stress and adverse psychological consequences. parental involvement in treatment can reduce this confusion. therefore, the present study aimed to investigate the effects of the mindfulness–based stress reduction (mbsr) program on psychological wellbeing (pwb), emotion regulation (er), and interpersonal relationships in the mothers of children with developmental disorders.methods: this was a quasi–experimental study with pretest–posttest and a control group design. the statistical population included all mothers of children with developmental disabilities who lived in saqez city, iran, in 2018–2019. in total, 100 subjects were recruited for the initial research design by the convenience sampling method. moreover, with ethical considerations and expressing the research goals, and obtaining informed consent forms, 100 individuals agreed to participate in the research. many of the selected samples were eliminated based on the inclusion criteria. the final study sample included 30 mothers who were randomly divided into the experimental and control groups (n=15/group). the inclusion criteria of the study included no use of psychotropic drugs, no use of psychological and other counseling interventions, no psychotic disorders, dementia, and intellectual disabilities, alertness, and ability to practice mindfulness, and ability to speak persian. measurement tools in this study were the psychological well–being scale (ryff, 1989), cognitive emotion regulation questionnaire (granefski & kraaij, 2006), and short version of inventory of interpersonal problems (barkham et al., 1996). the experimental group received eight 2–hour mbsr sessions. this treatment program was performed based on the content of the mbsr program (kabat–zinn, 2005) and mbsr workbook (estahl and goldstein, 2019); however, the control group received no intervention. moreover, descriptive statistics (mean & standard deviation) and inferential statistics, including univariate analysis of covariance (ancova) were used in spss to analyze the obtained data. the significance level of the tests was considered 0.05.results: the current research results suggested the positive and significant effects of mbsr on er, leading to improved adaptive er strategies (p<0.001) and decreased maladaptive er strategies (p=0.002) in the experimental group. furthermore, mbsr increased pwb (p<0.001) and reduced interpersonal relationship problems in the experimental group (p<0.001).conclusion: according to the research findings, the mbsr program was effective in improving er, increasing pwb, and reducing the problems of interpersonal relationships in the mothers of children with developmental disabilities.